Πέμπτη 30 Νοεμβρίου 2017

Seiichi Hayashi - Yamanba Lullaby

Ένα ιστορικό, πειραματικό, alternative pop art manga

O Seiichi Hayashi είναι ένας θρύλος του κόσμου των manga, και ιδιαίτερα του πιο πρωτοποριακού και εναλλακτικού κομματιού των ιαπωνικών comics. Γεννημένος το 1945, ξεκίνησε την καριέρα του στην τρυφερή ηλικία των 22 στο θρυλικό, avant-garde περιοδικό Garo, ανανεώνοντας, εξελίσσοντας και επεκτείνοντας τους ορίζοντες της ιαπωνικής 9ης τέχνης μαζί με τους υπόλοιπους πρωτοπόρους καλλιτέχνες της συντακτικής ομάδας. Γνωστός περισσότερο για το εμβληματικό Red Color Elegy, ένα graphic novel του 1971 που έφερε πραγματικά επανάσταση στο χώρο των manga και επηρρέασε ολόκληρες γενιές δημιουργών, ο Hayashi αρεσκόταν να φιλοτεχνεί κυρίως σύντομες και μεσαίου μήκους ιστορίες με έντονο το στοιχείο του πειραματισμού αλλά και επιρροές από δυτικά καλλιτεχνικά κινήματα (pop art, σουρρεαλισμό, κ.α).

Μία από τις πιο γνωστές του μεσαίου μήκους ιστορίες είναι και το Yamanba Lullaby, που φιλοτεχνήθηκε τον Αύγουστο του 1968 και δημοσιεύθηκε το Σεπτέμβριο του 1968 στο τεύχος #50 του Garo, το οποίο θα επαναλάβω το πόσο σημαντικό για την κουλτούρα των manga και επιδραστικό περιοδικό υπήρξε. Οι υπόλοιποι, μεγαλύτεροι σε ηλικία συντελεστές του περιοδικού, όπως ο ιδρυτής του Sanpei Shirato (γεννημένος το 1932), ο Shigeru Mizuki (γεννημένος το 1922), και ο Yoshiharu Tsuge (γεννημένος το 1937) παρέδιδαν επίσης πρωτοποριακές δουλειές, οι οποίες όμως δεν έδειχναν να μπορούν να απευθυνθούν σε ένα ευρύτερο κοινό. Ο Hayashi ήταν αυτός που, με την εισαγωγή στοιχείων της pop κουλτούρας και δυτικών τάσεων κατάφερε να προσελκύσει το ενδιαφέρον μίας μεγαλύτερης μερίδας του πολυπληθούς ιαπωνικού, κομιξόφιλου κοινού, το οποίο τον καιρό εκείνο γνώριζε μόνο τις παιδικές περιπέτειες της σχολής του Osamu Tezuka.

Επειδή όμως άρχισα να πλατειάζω, πάμε να δούμε την εμβληματική 34-σέλιδη ιστορία, και συνεχίζουμε μετά. Σημειωτέον, παρουσιάζεται ολόκληρη σε παγκόσμια αποκλειστικότητα - δηλαδή δεν την έχω πετύχει πουθενά στο internet.
(διαβάζεται από δεξιά προς αριστερά, όπως όλα τα manga)




















To Yamanba Lullaby είναι μία εμβληματική ιστορία για τον κόσμο των manga, αλλά και της ιαπωνικής pop art, και της ιαπωνικής avant-garde γενικότερα. Ο καλλιτέχνης χρησιμοποιεί όπως αναφέραμε στοιχεία των ευρωπαϊκών και αμερικάνικων comics, ακόμη και κάποιους πολύ γνωστούς χαρακτήρες της αμερικάνικης βιομηχανίας (Batman, Superman, κ.α). Στη συγκεκριμένη περίπτωση βεβαίως, η εμφάνιση των γιάνκηδων υπερηρώων αποτελεί μέσο καταγγελίας της έντονης αμερικάνικης επιρροής στην πολιτική, την κοινωνία αλλά και την τέχνη της χώρας του ανατέλλοντος ηλίου μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου πολέμου.

Tο ζήτημα αυτό προσωπικά το βρίσκω αρκετά ενδιαφέρον αλλά και μυστηριώδες, μη μπορώντας να κατανοήσω με το φτωχό μου το μυαλό πώς γίνεται ένας λαός να φάει 2 ατομικές βόμβες στο κεφάλι, και μετά να ερωτευτεί μέχρι αηδίας αυτούς που του τις ρίξανε. Σκεφτείτε μόνο οτι το εθνικό σπορ της Ιαπωνίας είναι το ελεεινό και τρισάθλιο baseball. Τους ίδιους προβληματισμούς είχε λοιπόν και ο Hayashi πολλά χρόνια προτού γεννηθώ, παρουσιάζοντας με μελανά χρώματα τους κακούς αμερικάνους που προσπαθούν να απαγάγουν την Ιαπωνία, την οποία εικονοποεί συμβολικά ως αρχετυπική αγνή παρθένα.

H cult ιστορία Yamanba Lullaby μεταφράστηκε για πρώτη φορά στα αγγλικά στη συλλογή σύντομων ιστοριών Gold Pollen and Other Stories της πολυαγαπημένης μου Fantagraphics (2013), συγκεντρώνοντας μικρές και μεσαίου μήκους δουλειές του Seiichi Hayashi από την περίοδο 1968 - 1972.


Το εξώφυλλο του Garo #50 (1968) και της συλλογής Gold Pollen and Other Stories (2013)



Σάββατο 25 Νοεμβρίου 2017

ZX

Ένα απο τα καλύτερα και πιο ιδιαίτερα ελληνικά graphic novels

Ο Helm (κατά κόσμον Τηλέμαχος Σταυρόπουλος) είναι ένας πολύ καλός και ιδιαίτερος έλληνας δημιουργός comics, εικονογράφος και γελοιογράφος, με μία σχετικά μικρή αλλά πολύ αξιόλογη προσωπική παραγωγή. Αν δεν έχετε ξανακούσει το όνομά του είναι επειδή ο ίδιος δε φαίνεται να ενδιαφέρεται και πολύ για τη δημοσιότητα, κάτι που εκτιμώ ιδιαίτερα σε έναν καλλιτέχνη.

Εμφανίστηκε στο χώρο το 2005 με το προσωπικό του, πολύ καλό fanzine Free Your Line, για να ακολουθήσει η επίσης πολύ όμορφη και ενδιαφέρουσα συλλογή μονοσέλιδων ιστοριών "Εκτός Θέματος" το 2009. Στις πρώιμες αυτές, σύντομες ιστορίες του συχνά πρωταγωνιστούσε ένα ανδροειδές με ψηλόλιγνο, μεταλλικό κεφάλι και "ευγενική" φυσιογνωμία που θα ξαναβλέπαμε στην πρώτη μεγάλη δουλειά της καριέρας του, το υπέροχο και συγκινητικό graphic novel του, ZX. Το μικρό σε έκταση αλλά μεγάλο σε αξία αυτό έργο πρωτοδημοσιεύθηκε σελίδα-σελίδα στο προσωπικό blog του καλλιτέχνη, προτού εκδοθεί σε ένα τόμο από τον ίδιο το 2011.

Η υπόθεση είναι μία απλή, καθημερινή ιστορία with a twist που λένε και οι φίλοι μας (λέμε τώρα) οι αμερικάνοι, δηλαδή μία απλή, καθημερινή ιστορία με λίγη από τη μαγεία των comics μέσα. Μόνο στον κόσμο της 9ης τέχνης θα μπορούσε το ανδροειδές που αναφέραμε να πρωταγωνιστεί χωρίς αυτό να φαίνεται παράξενο ή ανατρεπτικό για την αφήγηση. Ο βασικός πρωταγωνιστής μας πάντως, που είναι φίλος του ρομπότ ZX (ναι, ZX είναι το όνομα του ανδροειδούς), δουλεύει σε μία καφετέρια και παθαίνει κολούμπρα όταν η όμορφη, καινούρια υπάλληλος του την πέφτει στα ίσα και ξεκάθαρα (όπως πρέπει να είναι το σωστό πέσιμο δηλαδή). Το φλερτ συνεχίζεται, με τον ήρωά μας να παρουσιάζεται παραδόξως δύσκολος, όμως όσο προχωράει η ιστορία αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε πού οφείλονται οι δισταγμοί του.





Το ΖΧ είναι μία πολύ καλοφτιαγμένη και προσωπική δουλειά, μακριά από εμπορικότητες και μόδες, που μιλάει για τη φιλία, τον έρωτα και την απώλεια με μία ιδιάιτερη ευαισθησία και λυρικότητα. Αληθινοί χαρακτήρες (ακόμα και το ρομπότ), ρεαλιστικοί διάλογοι και υπόθεση, και φυσικά αυτό το twist που δίνει στο έργο αυτή την ιδιαίτερη μαγεία των comics. Η καλλιτεχνική δουλειά του Helm είναι υπέροχη, με προσοχή στη λεπτομέρεια, με τις εξαιρετικές, ολοσέλιδες εικονογραφήσεις των κεφαλαίων να συμπληρώνουν πολύ όμορφα το σύνολο και να μου θυμίζουν λίγο τον πολυαγαπημένο μου Schuiten. Θα ήθελα πολύ να δω και κάποια άλλη, μεγάλη δουλειά του Helm, όμως αυτό φυσικά εξαρτάται από τον ίδιο. Συνολικά, το ΖΧ είναι πολύ όμορφο, πολύ προσωπικό, και πολύ διαφορετικό από την πλειοψηφία των ελληνικών, προχειροφτιαγμένων δουλειών (η τελευταία παρατήρηση είναι η επιτομή αυτού που λένε οι Metallica, Sad but true).




Σάββατο 18 Νοεμβρίου 2017

Robert Crumb - Abstract Expressionist Ultra Super Modernist Comics (1967)

Όταν ο μεγάλος  Robert Crumb γέννησε το κίνημα των αφηρημένων comics

Η σύντομη, 3-σέλιδη ιστορία Abstract Expressionist Ultra Super Modernist Comics του πατέρα των αμερικάνικων (και δη παγκόσμιων) underground comics, του μεγάλου Robert Crumb, κατέχει μία ιδιαιτέρως εξέχουσα θέση στην ιστορία της 9ης τέχνης. Λογίζεται, αν όχι το πρώτο, σίγουρα ένα από τα πρώτα παραδείγματα του υπο-είδους που πολύ αργότερα θα ονομαζόταν Abstract Comics. Φιλοτεχνήθηκε το 1967 και δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στο θρυλικό περιοδικό ZAP Comix #1 το Φεβρουάριο του 1968, για να αποτελεί έκτοτε ένα από τα πιο περιζήτητα "κομμάτια" του καλλιτέχνη για γκαλερί και συλλέκτες τέχνης ανά τον κόσμο.

Είναι νομίζω εύκολα κατανοητό, αλλά για να παρουσιάσω ένα "ολοκληρωμένο" άρθρο, αναφέρω οτι Abstract Comics (αφηρημένα comics) ονομάζεται το υπο-είδος της 9ης τέχνης που αφαιρεί ή ελαχιστοποιεί όλα τα συνηθισμένα αφηγηματικά στοιχεία των comics όπως υπόθεση, σενάριο, διαλόγους, χαρακτήρες, ακόμη και ήχους, για να καταλήξει στα απολύτως βασικά δομικά στοιχεία του είδους. Δεν υπάρχει ιστορία ή γραμμική αφήγηση, παρά μόνο μία μεταμόρφωση και αλληλεπίδραση σχημάτων από panel (κουτί) σε panel. Το αποτέλεσμα είναι άκρως "σχηματικό", εξπρεσσιονιστικό, και φυσικά αφηρημένο.






Μία ενδιαφέρουσα πληροφορία είναι οτι οι μοναδικές λέξεις που ο Crumb χρησιμοποιεί στην ιστορία, spa και fon (ο Όντιν να τις κάνει λέξεις), αναφέρονται στις ανθολογίες Weird Science και Weird Fantasy που εξέδιδε η θρυλική EC Comics τη δεκαετία του '50, και τις οποίες ο καλλιτέχνης διάβαζε φανατικά. "Spa fon", καθώς και "Squa Tront" ήταν κάποιες από τις αγαπημένες "εκφράσεις" εξωγήινων όντων στις ιστορίες των ανθολογιών αυτών.

Στην πραγματικότητα, δεν ήταν ο Robert Crumb που έφτιαξε τα πρώτα αφηρημένα comics, αφού είχαν προηγηθεί οι πειραματισμοί του Saul Steinberg και του guru των ψυχεδελικών, underground comics, Rick Griffin, όμως ο Crumb ήταν αυτός που με τη δημοτικότητά του τα μετέδωσε σε ένα μεγαλύτερο κοινό. Έτσι πάει στον κόσμο της τέχνης - αν το ψάξετε θα δείτε οτι ούτε ο Picasso ήταν αυτός που "εφηύρε" τον κυβισμό, αλλά ένας κύριος ονόματι Georges Braque. Και φυσικά, για αυτές τις "αδικίες" και τις λανθασμένες αποδόσεις ευσήμων δεν ευθύνονται οι ίδιοι οι καλλιτέχνες, αλλά οι κριτικοί που πάντα ψάχνουν για "πατρότητες" και πρωτιές.

Εκτός από τους προαναφερθέντες Robert Crumb, Rick Griffin και Saul Steinberg, άλλοι σημαντικοί καλλιτέχνες που έχουν κατά καιρούς φιλοτεχνήσει αφηρημένα comics είναι οι Lewis Trondheim, Gary Panter, Victor Moscoso, James Kochalka, Anders Pearson και Andrei Molotiu, με τον τελευταίο να είναι ο πλέον σύγχρονος, αλλά και ο άνθρωπος που συνέλλεξε ένα τεράστιο όγκο πληροφοριών και δουλειών στην εξαιρετική ανθολογία Abstract Comics (Fantagraphics Books, 2009).

Διαβάστε αν θέλετε ένα πολύ καλό άρθρο για τα αφηρημένα comics από το The Hooded Utalitarian


ZAP Comix #1 (Φεβρουάριος1968)