Η Εφ Συν αγαπάει τα comics

Η Εφημερίδα των Συντακτών στηρίζει την 9η τέχνη

Η Εφημερίδα των Συντακτών είναι μία σοβαρή, αυθεντικά αριστερή εφημερίδα που παρουσιάζει νηφάλια την επικαιρότητα χωρίς καμία κομματική απόχρωση. Αυτό και μόνο αρκεί για να την καταστήσει συμπαθή στα μάτια μου. Έχει όμως και ένα άλλο χαρακτηριστικό που μου την κάνει ιδιαίτερα προσφιλή : Αγαπάει τα comics. Εκτός από τις συνηθισμένες για όλες τις εφημερίδες πολιτικές γελοιογραφίες, η Εφ Συν έχει μία μόνιμη, διαδικτυακή "φωλιά" αφιερωμένη στα comics, την εξαιρετική στήλη Καρέ-Καρέ.

Το Καρέ-Καρέ εδώ και αρκετά χρόνια μας έχει παρουσιάσει πολύ σημαντικές δουλειές σε συνεχιζόμενα comic strips, από την αφρόκρεμα των ελλήνων δημιουργών comics. Tα Αδέσποτα Σκίτσα του Τάσου Μαραγκού, τη νέα Χωματερή του Λέανδρου (συνεχίζεται ακόμη), δουλειές του Έκτορα, του Τόμεκ, της Αλέξιας Οθωναίου, του Θανάση Πέτρου, του Κώστα Κυριακάκη, του Πέτρου Χριστούλια, του Δημήτρη Καμένου και πολλών, πολλών άλλων καταξιωμένων αλλά και πρωτοεμφανιζόμενων καλλιτεχνών. Δημιουργώντας θεματικές ενότητες, όπως π.χ την προγενέστερη Μέρα της Κρίσης, αφήνει ελευθερία στους δημιουργούς να σχολιάσουν τη μίζερη ελληνική πολιτική επικαιρότητα, προμηθεύοντας τους αναγνώστες με αυτό το είδος "κάθαρσης" που μόνο η τέχνη μπορεί να προσφέρει. Και για να το θέσω λιγότερο ποιητικά, "αν δε γελάσουμε με τα χάλια μας, δε μας σώζει τίποτα".

Εκτός από τις συνεχιζόμενες σειρές Χωματερή του Λέανδρου, Σινεμασκόπ του Έκτορα, την εξαιρετική ενότητα γελοιογραφιών Πολιτικώς Ανορθόδοξα του Βαγγέλη Παπαβασιλείου και άλλες, οι "συνεργατικές" θεματικές που τρέχουν αυτόν τον καιρό ονομάζονται Φτιάξ'το μόνος σου και Το Λεξικό της Κρίσης, και αν φαντάζεστε οτι τα στριπάκια δείχνουν μόνο εξαθλιωμένους συνταξιούχους να γκρινιάζουν στα ταμεία του ΙΚΑ κάνετε μεγάλο λάθος. Η δημιουργική ομάδα είναι πολύ αξιόλογη, και έτσι τα αποτελέσματα είναι αρκετά εμπνευσμένα και πρωτότυπα.

Από τα πολύ όμορφα στριπάκια των ενοτήτων Φτιάξ'το μόνος σου και Το Λεξικό της Κρίσης, ιδιαίτερα με εντυπωσίασε η εξέλιξη και η διάθεση για πειραματισμό του Κώστα Κυριακάκη, ο οποίος χρησιμοποιεί διαφορετική εικονογραφική τεχνική σχεδόν σε όλες τις πολυάριθμες συνεισφορές του. Πολλά μπράβο λοιπόν στον ίδιο, σε όλους τους καλλιτέχνες και φυσικά στην Εφημερίδα των Συντακτών που συνεχίζει όλα αυτά τα χρόνια να προσφέρει ένα δημιουργικό "άσυλο" στην αγαπημένη μας 9η τέχνη.

Wally Wood's 22 Panels That Always Work

Ένα θρυλικό αντικείμενο της pop κουλτούρας και της ιστορίας των comics

...
Ο Wally Wood (1927–1981) ήταν ένας θρύλος των αμερικάνικων comics, γνωστός περισσότερο για τη δουλειά του στη χρυσή εποχή του περιοδικού Mad της EC Comics και στο Daredevil της Marvel. Ασφαλώς, η προσωπική του παραγωγή και παρακαταθήκη είναι τεράστια, με μεγάλη ποικιλία θεματολογίας, από horror, ρομαντζάδες και sci-fi μέχρι παρωδίες, πολεμικά και (πολύ) ερωτικό περιεχόμενο. Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες, πολυσυζητημένες και αμφιλεγόμενες προσωπικότητες της αμερικάνικης βιομηχανίας comics, ο εξαιρετικός αλλά και κυκλοθυμικός αυτός καλλιτέχνης αυτοκτόνησε το 1981, πικραμένος από την εύθραυστη υγεία του αλλά και από απανωτές αναποδιές στην καριέρα του. Η εκπληκτική εικονογραφική του ικανότητα θεωρείται μέχρι και σήμερα μία από τις αρτιότερες στην ιστορία της 9ης τέχνης, και μάλιστα η βιογραφία του τιτλοφορείται Wally’s World: The Brilliant Life And Tragic Death Of Wally Wood, The World’s Second-Best Comic Book Artist (φαντάζομαι πρώτο θεωρούν τον Jack Kirby).

Ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα της λαμπρής καριέρας του Wood είναι και το 22 Panels that Always Work, το οποίο είναι στην ουσία ένα κομμάτι χαρτί στο οποίο έχουν τοποθετηθεί 22 panels (τα "κουτάκια" των comics) κομμένα με ψαλίδι, και φωτοτυπημένα όλα μαζί. Η εποχή δημιουργίας του είναι κάπου στα μέσα της δεκαετίας του 60, και σίγουρα μετά το 1964, όταν ο ήδη διάσημος καλλιτέχνης μετακόμισε από το Mad στη Marvel. Τα 22 αυτά panels (που στην αρχή ήταν 24 - θα τα πούμε παρακάτω) ήταν ένας οδηγός για τον ίδιο τον καλλιτέχνη, ένας "μπούσουλας" για τους κανόνες του σωστού storytelling. Σήμερα όμως είναι ένα από τα πλέον εικονικά αντικείμενα τέχνης της ιστορίας των comics, ένα αναπόσπαστο κομμάτι της pop culture της 9ης τέχνης.

Ο Wood ήταν καθ'ολη τη διάρκεια της καριέρας του διαβόητος για τη "βαρεμάρα" του - πάντα έψαχνε τρόπους να βάζει όσο το δυνατόν λιγότερη ενέργεια στη δουλειά του. Φυσικά, το αποτέλεσμα ήταν πάντα εξαιρετικό, όμως η πίεση των μεγάλων εταιρειών για ταχύτητα επέβαλε στους καλλιτέχνες να χρησιμοποιούν κάποιο σύστημα, κάποια αυτοματοποιημένη μέθοδο που να εξασφαλίζει και ταχύτητα αλλά και ποιότητα.

Επίσης, οι καλλιτέχνες συνήθιζαν να "δανείζονται" από τη δουλειά άλλων συναδέλφων τους (κάτι που φυσικά συμβαίνει και σήμερα), μία πρακτική που ο Wood ήταν από τους ελάχιστους που είχε παραδεχθεί ανοιχτά. Την περίφημη ατάκα του έχει εικονοποιήσει και ο Dave Sim του Cerebus στο Glamourpuss #6 (2009), το πολύ καλό comic του που περιείχε κάποια εικονικά κομμάτια της ιστορίας της 9ης τέχνης.

1. Never draw what you can swipe
2. Never swipe what you can trace
3. Never trace what you can photocopy
4. Never photocopy what you can clip and paste


Για να μπούμε και λίγο στο παρασκήνιο (το κουτσομπολιό δηλαδή) του θέματος, ένα ενδιαφέρον σημείο της ιστορίας είναι οτι... τα 22 panels δεν τα συνταίριαξε ο Wally Wood !!! Ο ίδιος είχε αρχικά σχεδιάσει 24 panels, χωρισμένα σε 3 φύλλα χαρτί, τα οποία είχε κολλήσει δίπλα στο σχεδιαστήριό του στη Marvel ως βοήθημα για τις δύσκολες ώρες. Το 1980 μάλιστα κυκλοφόρησαν και στη συλλογή σκίτσων του καλλιτέχνη The Wallace Wood Sketchbook, με το απαραίτητο copyright. Το 1981, μετά την αυτοκτονία του Wood, o Larry Hama, παλιός βοηθός του στη Marvel και πλέον υπεύθυνος περιεχομένου της εταιρείας, έψαχνε ένα τρόπο να δώσει μία κατεύθυνση στους νέους σχεδιαστές, κάποιους σωστούς και αποτελεσματικούς τρόπους αφήγησης στα comics. Έτσι, ξέθαψε κάποιες φωτοτυπίες των 24 panels που είχε βγάλει ένας άλλος παλιός βοηθός του Wood, ο πολύ καλός κομίστας Paul Kirchner. Έκοψε τα κουτάκια, τα έκανε κολλάζ σε μία σελίδα, και προσέθεσε τις καλικαντζούρες του τίτλου και του υπότιτλου.

Wally Wood's 22 Panels That Always Work
... or Some Interesting Ways To Get Variety In To Those Boring Panels Where Some Dumb Writer Has A Bunch Of Lame Characters Sitting Around And Talking For Page After Page

Ο Hama λοιπόν βάφτισε τη σελίδα ως ένα βοήθημα για το πώς μπορεί ένας σχεδιαστής να κάνει κάποια βαρετά σημεία μίας ιστορίας που περιέχουν πολύ διάλογο πιο ενδιαφέροντα. Δύο panels όμως ήταν πολύ αχνά από την αλλεπάλληλη φωτοτύπηση, και έτσι έμειναν απ'έξω. Ο Hama διαμοίρασε τα 22 πλέον panels σε όλους τους σχεδιαστές της Marvel, όμως πολύ σύντομα κυκλοφορούσαν από χέρι σε χέρι σε όλα τα σχεδιαστήρια όλων των εταιρειών της αμερικάνικης βιομηχανίας. Κάπως έτσι λοιπόν γεννήθηκε ο μύθος των Wally Wood's 22 Panels That Always Work, ένας μύθος που κρατάει με αμείωτη ένταση μέχρι τις μέρες μας. Τα πρωτότυπα, 3 φύλλα με τα 24 κουτάκια επέζησαν στο αρχείο του καλλιτέχνη που διαχειρίζεται το The Wallace Wood Estate, όμως καταστράφηκαν το 2004 σε μία φωτιά στο σπίτι του διευθυντή της εταιρείας Bill Pearson, εκτοξεύοντας το cult status των περίφημων panels.

Το ποιό είναι αυτό το περίφημο cult status των panels, και η σημασία τους για την pop κουλτούρα των comics αποδεικνύεται περίτρανα από τις άπειρες φορές που έχουν αποδοθεί και παρωδηθεί από άλλους καλλιτέχνες, γνωστούς και μη. Ορίστε μερικές από τις πιο σημαντικές.

To 2006, ο συγγραφέας και κομίστας Joel Johnson αγόρασε την πρωτότυπη...φωτοτυπία του Larry Hama σε μία δημοπρασία και την ανέβασε στο internet για να είναι προσιτή σε όλους. Σε αυτόν οφείλονται οι παραπάνω εκδοχές από άλλους καλλιτέχνες που είδαμε. Ξεχωρίζουν νομίζω οι δύο πρώτες (εεε, δεν τις έβαλα τυχαία πρώτες), του Michael Avon Oeming και του εξαιρετικού Ivan Brunetti. Κάτι μου λέει οτι τις εκδοχές του Picasso και του Rob Liefeld δεν τις έφτιαξαν οι ίδιοι (και συγχωρήστε με που βάζω στην ίδια πρόταση τα δύο αυτά ονόματα), αλλά δεν είμαι σίγουρος. Το 2010 τα panels μεταφέρθηκαν μέχρι και σε... πειραματική ταινία μικρού μήκους από την Anne Lukeman, με τίτλο 22 Frames That Always Work. Και αφού βρήκα ακόμη και tattoo με τα περίφημα panels, σημαίνει οτι έχουν πλέον... χαραχτεί ανεξίτηλα στην pop κουλτούρα του κόσμου των comics (και λογοπαιγνιάκι).

Από τον Paul Kirchner λοιπόν, τον άνθρωπο που έβγαλε τις πρώτες φωτοτυπίες, έπειτα στον Larry Hama που έκανε το κολλάζ που γνωρίζουμε όλοι, και από αυτόν στον Joel Johnson που εξέθεσε το θέμα στο ευρύ κοινό, τα 22 panels του Wally Wood ανήκουν πλέον στη σφαίρα του μύθου, και κυρίως σε κάθε ανερχόμενο καλλιτέχνη που θέλει να πάρει ένα πρώτο μάθημα για τη αφήγηση στα comics από έναν από τους πραγματικούς δάσκαλους του είδους.

Tribute to Otomo

Ένας φόρος τιμής στο εμβληματικό AKIRA και στο δημιουργό του

Ο Katsuhiro Otomo είναι ασφαλώς ένας από τους καλύτερους και γνωστότερους mangaka της Ιαπωνίας, και γενικά ένα από τα μεγαλύτερα ονόματα του κόσμου των comics της τελευταίας τριανταετίας. Σημαντικότερη δουλειά της σπουδαίας καριέρας του είναι ασφαλώς το εκ-πλη-κτι-κό AKIRA, ένα έργο ορόσημο στην ιστορία των manga, ίσως η πιο επιδραστική δουλειά στη χώρα του ανατέλλοντος ηλίου στην εποχή μετά τον μεγάλο Osamu Tezuka.

Απόδειξη της τεράστιας αξίας του Otomo (όχι οτι χρειαζόταν καμία απόδειξη πέραν του έργου του) είναι η τίμησή του με το ακριβοθώρητο grand prix του φεστιβάλ της Angoulême το 2015, κατορθώνοντας έτσι να γίνει μόλις ο πέμπτος μη ευρωπαίος δημιουργός που κερδίζει το βραβείο. Μετά την ομολογουμένως μεγάλη αυτή διάκριση, διοργανώθηκε στη γκαλερί της εκδοτικής εταιρείας Glenat έκθεση με έργα ευρωπαίων καλλιτεχνών που εμπνεύστηκαν από το έργο του. Οι επισκέπτες της έκθεσης έπαιρναν μαζί ένα βιβλίο με όλα τα έργα.

Κάπως έτσι ξεκίνησε λοιπόν το project που θα εξελισσόταν στο πολύ όμορφο artbook - φόρο τιμής στον Katsuhiro Otomo που παρουσιάζουμε σήμερα. Ανάμεσα στους 80 καλλιτέχνες που συμμετείχαν συγκαταλέγονται πολύ μεγάλα ονόματα των ευρωπαϊκών και ιαπωνικών comics, όπως οι Naoki Urasawa, Masamune Shirow, Juan Gimenez, Olivier Ledroit, Tanino Liberatore, Francois Boucq, ο δυστυχώς πρόσφατα εκλιπών Jirô Taniguchi, Tsutomu Nihei, Katsuya Terada, και πολλοί πολλοί άλλοι. Το βιβλίο των 168 σελίδων εκδόθηκε στη Γαλλία από τη Glenat και στην Ιαπωνία από την Kodansha, και το μεγάλο φορμά του καθιστά την τιμή των 35 ευρώ αρκετά λογική. Οπότε ... μην το πετύχω πουθενά !

Range Murata - Stan Manoukian

Gloria Pizzilli - Olivier Ledroit

Aleksi Briclot - Francois Boucq

Juan Gimenez - Tomer Hanuka

Jiro Taniguchi - Tanino Liberatore

Όλοι οι ευρωπαίοι (κυρίως γάλλοι) συμμετέχοντες:

Virginie Augustin, Bannister, Dominique Bertail, Matthieu Bonhomme, Aleksi Briclot, Francesco Cattani, Lorenzo Ceccotti, Merwan Chabane, Olivier Coipel, Luigi Critone, Simone D’Armini, Ludovic Debeurme, Benoît Feroumont, Manuele Fior, Juan Gimenez, Joël Jurion, Jean-Philippe Kalonji, Viktor Kalvachev, Nicolas Keramidas, Kim Jung Gi, Olivier Ledroit, Stéphane Levallois, Li-An, Tanino Liberatore, Julien Loïs, Vincent Mallié, Dilraj Mann, Stan Manoukian, Thierry Martin, Laureline Mattiussi, Hugues Micol, Timothée Montaigne, Nicolas Némiri, Vincent Perriot, Gloria Pizzilli, Victor Santos, Stan Sakaï, Otto Schmidt, Guillaume Singelin, Jirô Taniguchi, Lucio Villani, Vince, Pierre Alary, Boulet, François Boucq, Yannick Corboz, Adrien Demont, Asaf Hanuka, Julien Loïs, Giannis Milonogiannis, Boris Mirroir, Marion Mousse, Orhun, Sara Pichelli, Corentin Rouge.

Να και οι ιάπωνες συμμετέχοντες:

Hiroyuki Asada, Hisashi Eguchi, Daisuke Igarashi, Atsushi Kamijo, Masakazu Katsura, Masashi Kishimoto, Taiyo Matsumoto, Minetaro Mochizuki, Range Murata, Tsutomu Nihei, Yoshiyuki Sadamoto, Masamune Shirow, Shou Tajima, Fumiko Takano, Takayuki Takeya, Jiro Taniguchi, Katsuya Terada, Naoki Urasawa, Sensha Yoshida

Bannister - Dominique Bertail

Γιάννης Μυλωνογιάννης - Νικόλας Κεραμίδας

Otto Schmidt - Vince

Taiyo Matsumoto

Asaf Hanuka - Thimotee Montaigne

Guillaume Singelin - Merwan Chabane

Με χαρά (και λίγη έκπληξη να πω την αλήθεια) είδα και 2 ελληνικά ονόματα ανάμεσα στους εκλεκτούς συμμετέχοντες, αυτό του πολύ καλού Γιάννη Μυλωνογιάννη, και αυτό του Νικόλα Κεραμίδα, τον οποίο ομολογώ οτι δε γνώριζα.

Ασφαλώς το AKIRA, όντας ένα από τα πλέον επιδραστικά comics αλλά και anime όλων των εποχών, αποτελεί αγαπημένο θέμα των καλλιτεχνών εδώ και δεκαετίες, με πραγματικά αμέτρητες δουλειές ερασιτεχνών αλλά και επαγγελματιών να κυκλοφορούν στο Deviant art και σε όλο το internet. Οπότε, για να κλείσουμε εντυπωσιακά, παραθέτω μία εικονογράφηση του εκπληκτικού James Jean, που αναδείχθηκε από τα εξαιρετικά εξώφυλλα που έφτιαχνε για τη σειρά FABLES.