Marc-Antoine Mathieu - 3 secondes

Ένα απίστευτο καλλιτεχνικό πείραμα 
που ξεπερνά τα όρια των comics

O Marc-Antoine Mathieu αποτελεί τα τελευταία χρόνια τον αγαπημένο μου γάλλο δημιουργό, αυτόν που παρακολουθώ ανελλιπώς και περιμένω με μεγάλη λαχτάρα κάθε καινούρια του δουλειά. Κι αυτό γιατί οι δουλειές του είναι ό,τι πιο πειραματικό, πρωτοποριακό και ενδιαφέρον κυκλοφορεί στον κόσμο της 9ης τέχνης, τουλάχιστον κατά την ταπεινή μου γνώμη.

Το 3 secondes για παράδειγμα, που κυκλοφόρησε το Σεπτέμβριο του 2011 από την εταιρεία Delcourt, είναι κάτι σαν κινηματογραφικό, συνεχόμενο zoom σε μορφή comics, και αν κάποιος δεν κατάλαβε τί εννοώ είναι απολύτως δικαιολογημένος. Πάμε λοιπόν να εξηγηθούμε πιο αναλυτικά.

H εξαιρετικής έμπνευσης κεντρική ιδέα του 3 secondes είναι οτι ακολουθεί την πορεία ενός φωτονίου σε "πραγματικό" χρόνο 3 δευτερολέπτων, μέσω ενός κινηματογραφικού ζουμαρίσματος που μας καθιστά μάρτυρες σε μία σκοτεινή υπόθεση δολοφονίας ! Με αυστηρό grid (διάταξη) 9 panels ανά σελίδα, κάθε καρέ είναι μία ελαφρώς μεγεθυμένη εκδοχή του προηγούμενου, με το σύνολο των 72 τετράγωνων σελίδων να είναι ακριβώς ο αριθμός καρέ που τραβάει μία κινηματογραφική κάμερα ανά δευτερόλεπτο (24), επί τα 3 δευτερόλεπτα. Ακολουθούμε λοιπόν το φωτόνιο - το φως δηλαδή - καθώς ανακλάει σε κάθε λογής ανακλαστική επιφάνεια (καθρέπτες, τζάμια, κουτάλια, οθόνες κινητών, κτλ), περνώντας από σπίτια, δρόμους, γήπεδα, αεροπλάνα, ακόμη και... μέχρι το φεγγάρι και πάλι πίσω στη γη! Ξεκινώντας κλάσματα του δευτερολέπτου πρίν μία (φαινομενικά) εν ψυχρώ δολοφονία, η απίστευτη, ξέφρενη πορεία του φωτός μας προσφέρει συνεχώς καινούρια στοιχεία στη μυστηριώδη υπόθεση που ξετυλίγεται μπροστά στα μάτια μας ... σε μόλις 3 δευτερόλεπτα !

"Κι αφού λοιπόν τα πάντα σε αυτό το comic είναι τόσο κινηματογραφικά, γιατί ο φοβερός κύριος Mathieu δεν το έφτιαχνε σε animation ?", μπορεί να ρωτήσει κάποιος. Η απάντηση είναι οτι ... το έκανε και αυτό ! Και πολλά περισσότερα μάλιστα (θα τα δούμε παρακάτω).

Στο εξαιρετικά δύσκολο και φιλόδοξο αυτό project του, ο Mathieu εξερευνά τα όρια του μέσου των comics αλλά και τη σύνδεση της 9ης τέχνης με την 7η (τον κινηματογράφο), πειραματιζόμενος ανελέητα με ένα από τα βασικότερα συστατικά κάθε αφηγηματικού έργου - το χρόνο. Τα 3 δευτερόλεπτα είναι, όπως μας πληροφορεί η όμορφη περιγραφή του comic, ο χρόνος που χρειάζεται το φως για να διανύσει 900.000 χιλιόμετρα, ο χρόνος μιας ανάσας, ενός δακρύου ή της αποστολής ενός μηνύματος SMS. Και στην περίπτωσή μας, με τις δυνατότητες "τεντώματος" του χρόνου που προσφέρει αποκλειστικά το μέσο των comics, 3 δευτερόλεπτα αρκούν για να στηθεί μία ολόκληρη υπόθεση αστυνομικού μυστηρίου. Και ταυτόχρονα, ο καλλιτέχνης παίζει με το μυαλό του αναγνώστη και προκαλεί το αστυνομικό του δαιμόνιο, καθώς το φως επανέρχεται στις ίδιες σκηνές από διαφορετικές όμως γωνίες, αποκαλύπτοντάς μας καινούρια στοιχεία του μυστηρίου και αλλάζοντας διαρκώς τα δεδομένα της υπόθεσης. Ένα απίστευτης σύλληψης και ακόμη πιο απίστευτης υλοποίησης καλλιτεχνικό πείραμα, που μόνο ένας δημιουργός με το ταλέντο, το μυαλό και την... πειραματική εμπειρία του Mathieu θα μπορούσε να φέρει εις πέρας. Και μάλιστα, με βαθμό άριστα 10'.

Αυτή η πειραματική εμπειρία που αναφέρω ξεκίνησε τη δεκαετία του 90 με την υπέροχη σειρά του Julius Corentin Acquefacques, με το επώνυμο του ήρωα να αποτελεί αναγραμματισμό (ηχητικά τουλάχιστον) του επωνύμου του εμβληματικού τσέχου συγγραφέα Franz Kafka. Και αυτό δεν είναι φυσικά τυχαίο, καθώς το περιβάλλον της σειράς που εξερευνά τη φύση, τη μορφή, τη γλώσσα και τις δυνατότητες του μέσου των comics είναι χαρακτηριστικά καφκικό και άναρχα σουρρεαλιστικό. Το αρκετά πιο πρόσφατο SENS είναι ένα ακόμη υπέροχο πείραμα του Mathieu, αλλά με αυτά τα έργα θα ασχοληθούμε πιο αναλυτικά σε μελλοντικές αναρτήσεις. Είναι πραγματικά κρίμα που το πιο γνωστό έργο αυτού του πρωτοπόρου των comics είναι το Les sous-sols du Révolu για λογαριασμό του μουσείου του Λούβρου, το οποίο είναι φυσικά επίσης εξαιρετικό, όμως όχι τόσο πειραματικό, το είδος δηλαδή στο οποίο ο Mathieu πραγματικά μεγαλουργεί.

Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, ο εξαιρετικός κύριος Mathieu πήγε το πειραματικό αυτό project του... ακόμη παραπέρα! Το προσάρμοσε λοιπόν σε ένα υπέροχο, διαδικτυακό παιχνίδι μυστηρίου, προκαλώντας τους χρήστες να ακονίσουν το μυαλό τους προσπαθώντας να λύσουν το μυστήριο.

https://3secondsmystery.com

Ξεκινάμε βλέποντας όλο το απίστευτο zoom σε πραγματικό χρόνο 3 δευτερολέπτων, και έπειτα συμπληρώνουμε τον κωδικό Y5N25R918T8R58 (τον οποίο ανακάλυψα μετά από ντετεκτιβική δουλειά χρόνων σε παλιά αρχεία της KGB και της CIA) για να συνεχίσουμε προς τη λύση του μυστηρίου.

Αυτή η ιδέα του Mathieu να μετατρέψει το πανέμορφο comic zoom του σε διαδικτυακό παιχνίδι μυστηρίου με ανάγκασε να δημιουργήσω καινούρια ταμπέλα με τίτλο virtual comics στο ταπεινό αυτό blog, αφού οι περίπου 300 που είχα ήδη δεν μπορούσαν να περιγράψουν τί ακριβώς είναι αυτό που έχει φτιάξει ο γάλλος καλλιτέχνης. Και αυτό φίλοι μου ονομάζεται πρωτοπορία ! Φυσικά, και η επόμενη ανάρτηση στην οποία θα κολληθεί η συγκεκριμένη ταμπέλα (tag) θα είναι πάλι του Mathieu, αφού προσωπικά δε γνωρίζω άλλο δημιουργό που να συνδυάζει τόσο πετυχημένα τα comics με τις δυνατότητες του ψηφιακού κόσμου.

Ακόμη όμως και με αυτή την... υπέρβαση μέσων που επιχείρησε - και πέτυχε - ο καλλιτέχνης, το 3 secondes αποτελεί ένα υπέροχο παράδειγμα των ξεχωριστών δυνατοτήτων της 9ης τέχνης, αφού στον κόσμο των comics, αντιθέτως με την κινούμενη εικόνα, ο αναγνώστης είναι αυτός που καθορίζει το χρόνο που θα διαρκέσει η εμπειρία - η ανάγνωση στη συγκεκριμένη περίπτωση, αλλά και έχει τη δυνατότητα να πάει πίσω και μπρός (στις σελίδες, και άρα στο χρόνο) όποτε επιλέξει. Μία ακόμη υπέροχη υπενθύμιση οτι η 9η τέχνη έχει απίστευτες δυνατότητες έκφρασης και επικοινωνίας που δεν έχουν εξερευνηθεί ακόμη πλήρως. Αλλά φυσικά, χρειάζονται τόσο ταλαντούχοι και ευφυείς δημιουργοί όπως ο Marc-Antoine Mathieu για να εξερευνηθούν αυτές οι δυνατότητες.

Για τέλος, άφησα την προσαρμογή σε βίντεο αυτού του απίστευτου comics zoom.