Chicken with plums

Μία συγκινητική ημι-αυτοβιογραφική ιστορία

Η ιρανή καλλιτέχνις Marjane Satrapi είναι σίγουρα γνωστή στους περισσότερους από το εξαιρετικό graphic novel της Persepolis (2000), και ιδιαίτερα από την πολύ καλή animated μεταφορά του στη μεγάλη οθόνη. Το πιο σημαντικό όμως είναι οτι οι επόμενες, σταθερά ποιοτικές δουλειές της δημιουργού απέδειξαν οτι η τεράστια επιτυχία του Persepolis, της ειλικρινούς διήγησης της παιδικής της ηλικίας μέσα στο καταπιεστικό θεοκρατικό καθεστώς του Ιράν, δεν ήταν ένα πυροτέχνημα.

Και η μεγαλύτερη απόδειξη οτι η Satrapi δεν ήταν ένα στιγμιαίο προς κατανάλωση "hit" ήρθε το 2004 με το επίσης αυτο-βιογραφικό (οκ, ημι) graphic novel της Chicken with plums (Poulet aux prunes στα γαλλικά, Κοτόπουλο με δαμάσκηνα στα ελληνικά - αηδία σα φαγητό σε όλες τις χώρες). Το 2005 το Chicken with plums κέρδισε το βραβείο καλύτερου album στο διεθνές φεστιβάλ comics της Angoulême, το 2006 μεταφράστηκε στα αγγλικά από την Pantheon, και το 2011 μεταφέρθηκε με μεγάλη καλλιτεχνική επιτυχία στη μεγάλη οθόνη, σε μία live action ταινία (όχι animated δηλαδή).

Η υπόθεση διαδραματίζεται το Νοέμβριο του 1958 στην Τεχεράνη και διηγείται τις τελευταίες 8 ημέρες της ζωής του Nasser Ali Khan, ενός κορυφαίου ιρανού μουσικού και θείου της μητέρας της δημιουργού. Γι'αυτό και ονόμασα το έργο ημι-αυτοβιογραφικό, όχι επειδή είναι διανθισμένο με γεγονότα που δε συνέβησαν (αν και αυτό ισχύει λιγάκι), αλλά κυρίως επειδή δεν είναι ιστορία από τη ζωή της ίδιας της καλλιτέχνιδος. Η ίδια δε γνώρισε ποτέ τον προ-θείο της (σιγά μην υπάρχει αυτή η λέξη), και κάνει μόνο μία πολύ σύντομη εμφάνιση στο έργο της, όταν συναντάει την ξαδέρφη της μητέρας της και κόρη του Nasser Ali Khan, Farzaneh (δεύτερη εικόνα).

Ο Nasser Ali Khan λοιπόν εμφανίζεται ως ένας πολύ ειλικρινής, ευθύς αλλά και δύστροπος άνθρωπος, όπως άλλωστε κάθε κορυφαίος καλλιτέχνης, νιώθοντας βαθιά απογοητευμένος από τους ανθρώπους αλλά και από την εξέλιξη της ζωής του. Βιώνοντας στα νιάτα του μία ερωτική απογοήτευση που τον στιγμάτισε, τελικά συμβιβάζεται, παντρεύεται και κάνει οικογένεια με μία γυναίκα που ποτέ δεν αγάπησε. Με τη μελαγχολία που του φέρνει η σκέψη της πρώτης του, χαμένης αγάπης το καλλιτεχνικό του ταλέντο ανθεί, έως ότου φτάνει να θεωρείται ο καλύτερος μουσικός του Ιράν, όμως το αδιέξοδο του γάμου του τον έχει μετατρέψει σε ένα κυνικό, αγέλαστο και μονίμως ανικανοποίητο πλάσμα. Οι μοναδικές στιγμές που πραγματικά ικανοποιείται και ξεχνιέται είναι όταν παίζει το tar του (ανατολίτικο έγχορδο, ρίζα των λέξεων guitar και sitar), το περίφημο όργανο που του χάρισε ο δάσκαλός του και θεωρείται το stradivarius των tar. Όταν λοιπόν, σε έναν έντονο καυγά, η γυναίκα του θα του σπάσει το λατρεμένο του όργανο, ο Nasser Ali Khan θα αποφασίσει να πεθάνει.

Η Satrapi χρησιμοποιεί απανωτά flashback για να μας μεταφέρει στα σημαντικά γεγονότα της ζωής του πρωταγωνιστή της, επιστρέφοντας έπειτα στο κρεβάτι όπου αυτός έχει ξαπλώσει παραδομένος, περιμένοντας το θάνατο. Μαθαίνουμε ιστορίες από τη νεότητά του, αλλά επίσης και από τις ζωές του οικογενειακού του κύκλου, διανθισμένες με ενδιαφέροντα στοιχεία για την κοινωνία, τον πολιτισμό και την πλούσια παράδοση του Ιράν. Το storytelling είναι υπέροχο, με τις σκηνές να εναλλάσσονται σχεδόν με κινηματογραφικό "μοντάζ", όλες με την ξεχωριστή τους σημασία στην εξέλιξη της υπόθεσης και την ανάπτυξη των χαρακτήρων.

Η εικονογραφική δουλειά της καλλιτέχνιδος, στο γνωστό, χαρακτηριστικό στύλ που μάθαμε μέσα απο το Persepolis, δε μπορώ να πω οτι εντυπωσιάζει, όντας αρκετά απλοϊκή και "εύκολη", χωρίς ιδιαίτερη ποικιλία στη σύνθεση των σελίδων. Αυτό που εντυπωσιάζει όμως είναι η αφήγηση και η πολύ δυνατή, ανθρώπινη κεντρική ιστορία που μιλάει για τον έρωτα, τη ζωή και το θάνατο, καθώς και για τις μικρές ή μεγάλες στιγμιαίες επιλογές που μπορούν να διαμορφώσουν ή και να καθορίσουν το υπόλοιπο της ζωής μας.

Κοτόπουλο με δαμάσκηνα είναι το αγαπημένο φαγητό του Nasser Ali Khan (καλός μουσικός, αλλά από φαγητό ...)