Alejandro Jodorowsky

Alejandro Jodorowsky - O πολυ-καλλιτέχνης

Ο Alejandro Jodorowsky είναι μια ιδιάζουσα μορφή καλλιτέχνη. Εκκεντρικός, πολυπράγμων και πολυδιάστατος, μεταξύ άλλων χαρακτηρισμών, έχει δραστηριοποηθεί σε πολλά είδη τέχνης, και όχι μόνο, και το βιογραφικό του θα μπορούσε με ευκολία να γεμίσει βιβλιοθήκη. Φυσικά, το παρόν blog θα ασχοληθεί μόνο με τα κατορθώματα του υπερδραστήριου δημιουργού στο χώρο των comics. Aξίζει μόνο να αναφέρω οτι ο Jodorowsky, εκτός απο σεναριογράφος της 9ης τέχνης, είναι ποιητής (η πρώτη του καλλιτεχνική ασχολία), συγγραφέας, μίμος, σκηνοθέτης, ηθοποιός, παραγωγός, συνθέτης, και επίσης ειδήμων των θρησκευτικών επιστημών, μάντης ταρώ (!) και ψυχοθεραπευτής (!!!).

Γεννημένος στις 7 Φεβρουαρίου 1929 στην πόλη Tocopilla της Χιλής, και με εβραϊκές και ουκρανικές ρίζες (εξ'ού και το όνομα), ο Jodorowsky ξεκίνησε την ενασχόλησή του με τις τέχνες σε πολύ νεαρή ηλικία, δεχόμενος ποικίλες επιρροές απο τον κινηματογράφο και τη λογοτεχνία. Μόλις στα 16 του χρόνια δημοσίευσε την πρώτη του ποιητική συλλογή στη Χιλή. Tο 1953 έγραψε το πρώτο του θεατρικό έργο. Την ίδια χρονιά ταξίδεψε στο Παρίσι, όπου σπούδασε παντομίμα με τον  το δάσκαλο του διάσημου μίμου Marcel Marceau. Έγινε μέλος του θιάσου του Marceau και περιόδευσε παγκοσμίως, καταλήγοντας στο Μεξικό όπου ασχολήθηκε με το θέατρο. Το 1962, πάλι στο Παρίσι, δημιούργησε με 3 συντρόφους του το Panic Movement, ένα θεατρικό καλλιτεχνικό κίνημα που επεδίωκε να φτάσει τον σουρρεαλισμό στα άκρα του. Τις δεκαετίες του '60 και του ΄70 δημιούργησε πάνω απο 100 θεατρικές παραγωγές. Στα μέσα της δεκαετίας του '60 ξεκίνησε και η σταδιοδρομία του στο χώρο των comics, στην οποία θα αναφερθώ εκτενέστερα παρακάτω. Επίσης, έχει γράψει, σκηνοθετήσει και πρωταγωνιστήσει σε αρκετές ταινίες, με πιο γνωστές τις El topo (1970), The Holy Mountain (1973) και Santa sangre (1989).

Τα comics και το Incal

Η ενασχόληση του πολυτάλαντου αυτού καλλιτέχνη με τον κόσμο των comics ξεκίνησε το 1966, όταν έγραψε το σενάριο για το Anibal 5 σε εικονογράφηση του Manuel Moro. Έκτοτε, έχει δημιουργήσει πάνω απο 20 σειρές, συμπεριλαμβανομένης και της μοναδικής του ως σχεδιαστής (και συγγραφέας φυσικά), της Fabulas pánicas, μια σειρά strips που δημοσιευόταν απο το 1968 ως το 1972 στην εφημερίδα El Heraldo de México. Στο Μεξικό έγραψε άλλα 3 έργα, προτού ξεκινήσει ένα απο τα σπουδαιότερα εγχειρήματα της καριέρας του, το μνημειώδες L'Incal, σε εικονογράφηση ενός θρύλου του χάρτινου σύμπαντος, του Jean Giraud, γνωστότερου ως Moebius.

Το Ινκάλ εισήγαγε το κοινό στο περίπλοκο, αναρχικό σύμπαν που οραματίστηκε ο Jodorowsky, έναν αμοραλιστικό μελλοντικό κόσμο που θα αποτελούσε το σκηνικό διαδραμάτισης των πιο γνωστών έργων της μετέπειτα δουλειάς του, υπό τις εκδόσεις Les Humanoïdes Associés . Η ιστορία έχει ως κεντρικό πρόσωπο τον ελεεινό, θρασύδειλο ντετέκτιβ κατηγορίας "R" John DiFool (John the Fool), στα χέρια του οποίου καταλήγει ένας κρύσταλλος απίστευτης ενέργειας, το Ινκάλ του φωτός. Απο εκείνη τη στιγμή, η ζωή του αναστατώνεται, καθώς γίνεται το θήραμα ενός κυνηγιού στο οποίο παίρνουν μέρος οι ισχυρότερες δυνάμεις του σύμπαντος. Η εξωγήινη φυλή Berg, o αυτο-κλωνοποιούμενος πρόεδρος της πόλης και η επαναστατική ομάδα Amok είναι μερικά απο τα μικρά ψάρια που επιθυμούν το Ινκάλ. Τα μεγάλα ψάρια όμως είναι απείρως πιο επικίνδυνα. Οι Technopriests, μια ομάδα σκοτεινών ιερέων της τεχνολογίας, και ο Μεταβαρώνος, ο μεγαλύτερος κυνηγός κεφαλών και πολέμαρχος του γνωστού σύμπαντος. Ο κακομοίρης DiFool λοιπόν, μαζί με τον πιστό του σύντροφο, τον τσιμεντένιο γλάρο Deepo, έχει μπλέξει σε ένα δια-γαλαξιακό μακελειό με άγνωστη κατάληξη. Στο παιχνίδι μπαίνουν επίσης οι φύλακες του φωτεινού και του μαύρου Ινκάλ αντίστοιχα, οι αδελφές Animah και Tanatah, και ο ανδρόγυνος μεσσίας Solune, και το σκηνικό της εκπληκτικότερης διαστημικής όπερας στην ιστορία των comics έχει ολοκληρωθεί. Ποιό θα είναι το τέλος της χαοτικής αυτής περιπέτειας ? Κανένας φυσιολογικός άνθρωπος δε θα μπορούσε να το μαντέψει, και αυτή είναι η μαγεία του Ινκάλ.

Γραμμένο αναρχικά, και σχεδιασμένο ακόμη πιο αναρχικά, παντρεύοντας την τεχνολογία, τη μεταφυσική και τις κάρτες ταρώ (π.χ το όνομα του John DiFool παραπέμπει στην κάρτα the Fool, ο τρελός), το Ινκάλ ήταν μία συνάντηση ιερών τεράτων, μία σύγκρουση γιγάντων του δισδιάστατου σύμπαντος, που ανανέωσε το είδος της επιστημονικής φαντασίας στα comics και έγινε το πρότυπο που θα ακολουθούσαν οι περισσότεροι, αν όχι όλοι οι δημιουργοί ανάλογης θεματολογίας στο μέλλον. Οι Moebius και Jodorowsky γνώρισαν αυτομάτως την αναγνώριση και το θαυμασμό, και ο τελευταίος είχε στα χέρια του το βασικό υλικό για την εξάπλωση του συγγραφικού του οράματος.

Το σύμπαν που δημιούργησε ο Jodorowsky για το Ινκάλ φιλοξένησε, όπως προείπα, και τις μετέπειτα spin-off σειρές που έγραψε, με διαφορά πολλών ετών μεταξύ τους, τις Avant l'Incal (Πρίν το Ινκάλ), με τον Zoran Janjetov, όπου παρακολουθούμε τις περιπέτειες του John DiFool πρίν έρθει σε επαφή με τον πανίσχυρο κρύσταλλο, Après l'Incal (Μετά το Ινκάλ), με τον Moebius και Final Incal, με τον José Omar Ladrönn. Η επόμενη μεγάλη δουλειά του, που ανήκε επίσης στο λεγόμενο Jodoverse (απο τα Jodorowsky και universe), ήταν η Les Technopères (The Technopriests - Οι Τεχνοπάπες), σε εικονογράφηση πάλι του Janjetov. Εδώ, παρακολουθούμε την πορεία του Albino, προϊόν, μαζί με τα δύο του αδέλφια, του ομαδικού βιασμού της ιέρειας-μάντισσας Panepha απο διστημικούς πειρατές. Ο Albino αρνείται το πεπρωμένο του ως τυροκόμος στον πλανήτη της μητέρας του και εισχωρεί στους Technopriests, όπου θα αναρριχηθεί στην ιεραρχία και θα προσπαθήσει να χτίσει μια νέα κοινωνία με επίκεντρο τον άνθρωπο, και όχι την επιστήμη.

Τελευταία σειρά-κρίκος του σύμπαντος του Ινκάλ είναι η εκπληκτική La caste des méta-barons (Το Έπος των Μεταβαρώνων), που εκδόθηκε απο την Les Humanoïdes Associés σε 8 τεύχη, απο το 1992 ως το 2003. Υπέροχα εικονογραφημένη απο τον αργεντινό Juan Giménez, και με πολλά στοιχεία αρχαίας τραγωδίας, η σειρά αφηγείται την ιστορία μιας κάστας πανίσχυρων πολεμιστών, οι οποίοι, πιστοί στις παραδόσεις της οικογένειας Castaka, περνούν την άφθαστη πολεμική τους τέχνη και τον περίπλοκο κώδικα τιμής τους απο γενιά σε γενιά. Χαρακτηριστική της ιδιοσυγκρασίας της φοβερής αυτής κάστας είναι η τελετή μύησης κάθε νέου Μεταβαρώνου, που λαμβάνει χώρα σε νεαρή ηλικία, και απαιτεί τον αυτο-ακρωτηριασμό ενός μέλους του σώματός του και την αντικατάστασή του απο ένα νέο, συνθετικό, καθώς και τη θανάτωση του πατέρα του, αφού προηγουμένως τον έχει νικήσει στη μάχη. Η παράδοση απαιτεί να υπάρχει πάντα μόνο ένας της γενιάς τους. Αφηγητής μας στο διαστημικό αυτό έπος είναι το ρομπότ-υπηρέτης Tonto, το οποίο διηγείται στο ρομπότ φίλο του Lothar το χρονικό 5 γενεών της οικογένειας Castaka, απο τον Όθωνα τον προπάτορα ως τον Ανώνυμο, τον τελευταίο των Μεταβαρώνων.

Οι σημαντικότερες σειρές του πολυπράγμωνος συγγραφέα που ξεφεύγουν απο το σύμπαν του Ινκάλ είναι οι Les Aventures d'Alef-Thau, σχεδιασμένη απο τον Arno, που διηγείται τις τελετουργικές δοκιμασίες που περνάει ένα παιδί για να ανακτήσει τη φυσική και πνευματική του υπόσταση σε ένα μαγικό μα σκληρό κόσμο, η Le Lama blanc (Το λευκό λάμα), με τον Georges Bess, που παρακολουθεί τις προσπάθειες του λευκού παιδιού-ενσάρκωση του μεγάλου Λάμα να βρεί τη θέση του στην ιεραρχία της θιβετιανής θρησκείας, και η βραβευμένη Le Cœur couronné (Η εστεμμένη καρδιά - Madwoman of the sacred heart) με το μεγάλο Moebius, που ακολουθεί έναν καθηγητή φιλοσοφίας στο βύθισμά του σε ένα κόσμο παραισθήσεων και παραλόγου, με "οδηγό" μια μαθήτριά του και μία ηρωινομανή προφήτη.

Επιλεγμένη Βιβλιογραφία
(πάρτε βαθιά ανάσα ... / και είναι και επιλεγμένη)

• Anibal 5, με τον Manuel Moro (Mεξικό, 1966)
• Los insoportables Borbolla (τεύχη 1-3), με τον Manuel Moro (Mεξικό, 1969)
• Fabulas pánicas, 120 μικρές ιστορίες - El Heraldo de México (1968–1972)
• L'Incal, με τον Moebius - Les Humanoïdes Associés
  
  • 1 L' Incal Noir, 1981
  • 2 L'Incal Lumière, 1982
  • 3 Ce qui est en bas, 1983
  • 4 Ce qui est en haut, 1985
  • 5 La Cinquième Essence - 1 Galaxie qui songe, 1988
  • 6 La Cinquième Essence - 2 La Planète Difool, 1989

• Avant l'Incal, με τον Zoran Janjetov - Les Humanoïdes Associés
  
  • 1 Adieu le père
  • 2 Détective privé de classe "R"
  • 3 Croot
  • 4 Anarcopsychotiques
  • 5 Ouisky, SPV et homéoputes
  • 6 Suicide Allée

• Après l'Incal, με τον Moebius - Les Humanoïdes Associés
  
  • 1 Le Nouveau rêve, 2000

• Final Incal, με τον José Omar Ladrönn - Les Humanoïdes Associés
  
  • 1 Les Quatre John Difool, 2008
  • 2 L'Androgyne Capricieux

• Les Technopères, με τον Zoran Janjetov - Les Humanoïdes Associés
  
  • 1 La Pré-école Techno
  • 2 L'École pénitentiaire de Nohope
  • 3 Planeta Games
  • 4 Halkattrazz, l'étoile des Bourreaux
  • 5 La secte des Techno-évêques
  • 6 Les secrets du Techno-Vatican
  • 7 Le jeu parfait
  • 8 La Galaxie promise

• Les Aventures d'Alef-Thau, με τον Arno - Les Humanoïdes Associés
  
  • 1 L'enfant tronc
  • 2 Le Prince Manchot
  • 3 Le Roi Borgne
  • 4 Le seigneur des illusions
  • 5 L'Empereur Boiteux
  • 6 L'homme sans réalité
  • 7 La porte de la vérité
  • 8 Le triomphe du rêveur (με τον Covial)
  • Le monde d'Alef-Thau: Résurrection (με τον Marco Nizzoli)

• Le Lama blanc, με τον Georges Bess - Les Humanoïdes Associés
  
  • 1 Le premier pas
  • 2 La seconde vue
  • 3 Les trois oreilles
  • 4 La quatrième voix
  • 5 Main ouverte, main fermée
  • 6 Triangle d'eau, triangle de feu

• Juan solo, με τον Georges Bess - Les Humanoïdes Associés
  
  • 1 Fils de flingue
  • 2 Les chiens du pouvoir
  • 3 La chair et la gale
  • 4 Saint salaud

• Borgia, με τους Milo Manara, Albin Michel
  
  • 1 Du sang pour le pape, 2004
  • 2 Le pouvoir et l'inceste, 2006
  • 3 Les flammes du bûcher, 2008

• Bouncer, με τον François Boucq - Les Humanoïdes Associés
  
  • 1 Un diamant pour l'au-delà, 2001
  • 2 La pitié des bourreaux, 2002
  • 3 La justice des serpents, 2003
  • 4 La vengeance du manchot, 2005
  • 5 La proie des louves, 2006

• La caste des méta-barons, με τον Juan Giménez - Les Humanoïdes Associés
  
  • 1 Othon le Trisaïeul, 1992
  • 2 Honorata la Trisaïeule, 1993
  • 3 Aghnar le Bisaïeul, 1995
  • 4 Oda la Bisaïeule, 1997
  • 5 Tête d'Acier l'Aïeul, 1998
  • 6 Doña Vicenta Gabriela de Rokha l'Aïeule, 1999
  • 7 Aghora le Père-mère, 2002
  • 8 Sans nom, le dernier méta-baron, 2004
  • La maison des ancêtres, 2000 (εκτός σειράς)
  • La caste des méta-barons - L'intégrale, 2003 (εισαγωγή)

• Mégalex, με τον Fred Beltran - Les Humanoïdes Associés
  
  • 1 L'anomalie, 1999
  • 2 L'ange Bossu, 2002
  • 3 Le cœur de Kavatah, 2008

• Le Cœur couronné, με τον Moebius - Les Humanoïdes Associés
  
  • 1 La Folle du Sacré Cœur, 1992
  • 2 Le Piège de l'irrationnel, 1993
  • 3 Le Fou de la Sorbonne, 1998

• Moebius, με τον Moebius - Les Humanoïdes Associés
  
  • 8 Les Yeux du Chat, 1978
  • 10 Griffes d'Ange, 1994
  • 11 Chaos 

Links
Alejandro Jodorowsky @ wikipedia
Alejandro Jodorowsky @ lambiek
Alejandro Jodorowsky official site (fr)
Αντιδογματισμός - ελληνικό άρθρο για τον Jodorowsky
Alejandro Jodorowsky interview at Arthur magazine (1999)
Alejandro Jodorowsky @ Technoccult 
Alejandro Jodorowsky @ imdb
The Incal @ wikipedia
The Metabarons @ wikipedia
Fabulas Panicas - blog