Planet of the Jap - Suehiro Maruo

Τί θα γινόταν αν η Ιαπωνία είχε κερδίσει 
το 2ο παγκόσμιο πόλεμο ?

Ένα ακραίο, προκλητικό και άκρως αμφιλεγόμενο έργο από μία cult φιγούρα των manga

Ο Suehiro Maruo είναι ίσως ο πιο ακραίος και ο πιο προκλητικός καλλιτέχνης που έχει ασχοληθεί ποτέ με τα comics ! Σίγουρα ένας από τους πιο διεστραμμένους, ασφαλώς ένας από τους πιο αηδιαστικούς, οπωσδήποτε ένας από τους πιο βίαιους, αλλά και... αναμφισβήτητα ένας από τους πιο ταλαντούχους.

Ανάμεσα στις πολλές δουλειές του... εκκεντρικού - για να το πούμε ευγενικά - mangaka που προκαλούν τις αισθήσεις και την αισθητική μας με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, ξεχωριστή θέση κατέχει η σύντομη, 26-σέλιδη ιστορία Planet of the Jap (Nihonjin no wakusei, 1985), που κυκλοφόρησε στη συλλογή σύντομων ιστοριών Paranoia Star και αργότερα στην περίφημη αγγλόφωνη ανθολογία Comics Underground Japan (1996), από όπου το έμαθαν και οι δυτικοί αναγνώστες (όχι προς μεγάλη τους χαρά είναι αλήθεια).

...
Eπικεντρώνοντας την προσοχή του στην Αμερική, κύριο αντίπαλο της Ιαπωνίας στη μάχη του Ειρηνικού, το Planet of the Jap παρουσιάζει με ιδιαίτερη γραφικότητα και παραστατικότητα τί θα συνέβαινε αν η Ιαπωνία είχε κερδίσει το 2ο παγκόσμιο πόλεμο, σε ένα κλασικό παράδειγμα του λογοτεχνικού υπο-είδους που ονομάζεται εναλλακτική ιστορία. Συγκεκριμένα, με απαρχή την επίθεση στο Pearl Harbor (8 Δεκεμβρίου 1941) τα γεγονότα του πολέμου αντιστρέφονται, με τους ιάπωνες στρατιώτες να προελαύνουν σε Ευρώπη και Αμερική, να ρίχνουν 2 πυρηνικές βόμβες στο Los Angeles (6 Αυγούστου 1945) και το San Fransisco (9 Αυγούστου 1945) και να καταστρέφουν τα πολιτιστικά σύμβολα των Η.Π.Α, βιάζοντας και δολοφονώντας τους κατοίκους με πρωτοφανή αγριότητα. Ο πρωθυπουργός Hideki Tōjō επιθεωρεί την κατεχόμενη πρώην υπερδύναμη, οι αμερικανοί στρατιωτικοί ηγέτες αποκεφαλίζονται τελετουργικά και η σημαία του ανατέλλοντος ηλίου κυματίζει πάνω στο κατεστραμμένο άγαλμα της Ελευθερίας.

Αυτή η εικόνα όμως με το  κατεστραμμένο σύμβολο του αμερικανικού πολιτισμού αποδεικνύει οτι το αμφιλεγόμενο έργο του Maruo είναι κάτι παραπάνω από μία εθνικιστική έξαρση, όπως έχει κατηγορηθεί μανιασμένα - όσο και λανθασμένα - από το δυτικό κόσμο. Η συγκεκριμένη εικόνα παραπέμπει απ'ευθείας στη γνωστή δυστοπική ταινία Planet of the Apes, υποψιάζοντας τον έξυπνο αναγνώστη οτι αν ξεπεράσει την ακραία βία που πρωταγωνιστεί, υπάρχουν πολλά κρυφά μηνύματα που περιμένουν να τα ανακαλύψει. Εκτός λοιπόν από μία βίαιη παρωδία του Πλανήτη των πιθήκων, ο Πλανήτης των ιαπώνων αποτελεί αναμφισβήτητα ένα πολιτικό έργο, μία δριμύτατη κριτική στον υποβόσκοντα εθνικισμό και ιμπεριαλισμό της ηγεσίας αλλά και των κατοίκων της ασιατικής χώρας, μία μελέτη πάνω στην αποτρόπαια βία του πολέμου και του φασισμού. Και η παρουσίαση αυτής της βίας με τόσο γραφικό και in your face τρόπο είναι μία απολύτως ηθελημένη επιλογή που καθιστά το μήνυμα του Maruo ακόμη πιο αποτελεσματικό. Στην ουσία πρόκειται για ένα αντιπολεμικό έργο, αρκεί φυσικά να έχει κάποιος ανοιχτά τα μάτια του και το μυαλό του ώστε να το αντιληφθεί, προσπερνώντας το προφανές.

Ασφαλώς βεβαίως, δε μπορούμε να κατηγορήσουμε όποιον δεν καταφέρνει να ξεπεράσει το αρχικό σοκ των εικόνων του Maruo, μιας και η σύντομη αυτή ιστορία του είναι φτιαγμένη με ξεκάθαρο σκοπό να σοκάρει, από την πρώτη έως την τελευταία εικόνα. Από το εξώφυλλο που παρουσιάζει έναν ιάπωνα να χαιρετάει φασιστικά ενώ είναι καθισμένος σε ένα πολεμικό άρμα, με το κανόνι που... στάζει υγρά να αντικαθιστά το πέος του, μέχρι την τελευταία σελίδα που απεικονίζει τον αυτοκράτορα Hirohito δίπλα σε λεζάντες όπως "Η Ιαπωνία παραμένει η δυνατότερη χώρα στον κόσμο" και "Μην ξεγελιέστε, η Ιαπωνία δεν είναι σε καμία περίπτωση ένα ηττημένο έθνος".

Το Planet of the Jap προκάλεσε πρωτοφανή αίσθηση όταν έγινε διαθέσιμο για το δυτικό κοινό μέσω της ανθολογίας Comics Underground Japan (1996), παρουσιαζόμενο ως μία εθνικιστική φαντασίωση και ένα απωθημένο της πάλαι ποτέ κραταιάς και ιμπεριαλιστικής αυτοκρατορίας της Ιαπωνίας. Αποτέλεσε αντικείμενο σε κοινωνικο-πολιτικές μελέτες όπως τα βιβλία Manga and the Representation of Japanese History (Roman Rosenbaum) και Perversion and Modern Japan: Psychoanalysis, Literature, Culture (Nina Cornyetz, J. Keith Vincent), και μετέτρεψε εν μία νυκτί τον Suehiro Maruo σε cult, αμφιλεγόμενη και μισητή φιγούρα στα μάτια των αμερικανών.

Ταυτόχρονα όμως, παρότρυνε αρκετούς περίεργους δυτικούς να ψάξουν την πολύ μεγάλη (και σε μέγεθος και σε αξία) παραγωγή του, με τους λιγότερο "ευαίσθητους" και περισσότερο "ακραίους" από αυτούς να μετατρέπονται σε φανατικούς θαυμαστές του. Και με τους πιο ανοιχτόμυαλους να χαιρετίζουν το Planet of the Jap ως μία ηχηρή αντιπολεμική κραυγή, παρά ως ένα εθνικιστικό ντελίριο. Όπως πάντα, εξαρτάται από ποιά σκοπιά θέλουμε να το δούμε.