Ο Will Eisner ξεσκεπάζει μία αντι-σημιτική προπαγάνδα που κρατάει έναν αιώνα !
ή... Το τελευταίο graphic novel του
ανθρώπου που έφτιαξε το πρώτο !
O Will Eisner (1917-2005) ήταν ένας από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες και πρωτοπόρους του κόσμου των comics, γνωστός περισσότερο για το θρυλικό comic strip της δεκαετίας του 40 The Spirit, αλλά και ως ο πατέρας του φορμά που σήμερα ονομάζουμε graphic novel. Από το 1978 και μετά, όταν και δημιούργησε αυτό που οι κριτικοί της 9ης τέχνης θεωρούν ως το πρώτο graphic novel (A contract with God), ο Eisner παρέδωσε πολλά ακόμη υπέροχα έργα, επικεντρωμένα κυρίως γύρω από τις φτωχογειτονιές της Νέας Υόρκης όπου μεγάλωσε.
Στην τελευταία δουλειά της ζωής του όμως διαφοροποίησε το θέμα του, αποφασίζοντας να ασχοληθεί με τα διαβόητα, πλαστογραφημένα "Πρωτόκολλα της Σιών", ένα ιστορικό και πολιτικό θέμα που ταλανίζει για πάνω από έναν αιώνα τους εβραίους όπως ο ίδιος ανά τον κόσμο. Το βιβλίο, που εκδόθηκε το 2005 από την εταιρεία W.W.Norton, λίγους μόνο μήνες πρίν το θάνατο του μεγάλου αμερικανού δημιουργού, ήταν το The Plot: The Secret Story of The Protocols of the Elders of Zion.
Τα κατασκευασμένα αυτά έγγραφα, τα Protocols of the Elders of Zion, αποτελούν ίσως το γνωστότερο παράδειγμα πλαστογραφίας αλλά και αντι-σημιτικής προπαγάνδας στην ιστορία της λογοτεχνίας, κρύβοντας πίσω τους μία απίστευτη όσο και σκοτεινή ιστορία που κρατάει για περισσότερα από 150 χρόνια. Αν και δημοσιεύθηκαν για πρώτη φορά το 1903 στην τότε Αυτοκρατορία της Ρωσίας υπό τον τσάρο Νικόλαο Β' της δυναστείας των Ρωμανόφ, οι "ρίζες" τους πηγαίνουν τουλάχιστον 50 χρόνια πιο πίσω. Τα Πρωτόκολλα της Σιών, που έρευνες δεκαετιών έχουν καταλήξει οτι παραγγέλθηκαν από τη διαβόητη Okhrana, τη μυστική υπηρεσία της Ρωσίας στις ευρωπαϊκές χώρες της εποχής, υποτίθεται οτι "αποκαλύπτουν" τα σκοτεινά σχέδια των Σοφών της Σιών να κατακτήσουν τον κόσμο με υπόγειες διαδικασίες. Μέσω του ελέγχου των τραπεζών και των ΜΜΕ, το "σχέδιο" ήταν να καταστραφούν οι χριστιανικές κοινωνίες παγκοσμίως και να εγκαθιδρυθεί μία νέα τάξη πραγμάτων. Το πιο εντυπωσιακό κομμάτι της ιστορίας όμως είναι το οτι, αν και η φαυλότητά τους έχει αποδειχθεί περίτρανα αρκετές φορές, τα Πρωτόκολλα αναγεννώνται κάθε φορά από τις στάχτες τους, και εξακολουθούν να τυπώνονται και να ασκούν επιρροή μέχρι και τις μέρες μας !
*** Πάρτε μια βαθιά ανάσα πρίν συνεχίσετε, γιατί με έπιασε το ιστορικο-δημοσιογραφικό μου δαιμόνιο (τρομάρα μου) και η ανάρτηση έχει βγεί λίγο... χιλιόμετρο! Επίσης, λόγω των πολλών ονομάτων που εμπλέκονται στην υπόθεση, έχω κάνει κίτρινα τα πιο σημαντικά για να μη χάσετε τη μπάλα. ***
Το πού βρίσκεται η αρχή αυτού του δαιδαλώδους ιστορικού "κουβαριού" είναι λίγο δύσκολο να αποσαφηνιστεί, πάντως ο Will Eisner ξεκινάει τη δική του αφήγηση με την ιστορία του γάλλου "επαναστάτη" και συγγραφέα Maurice Joly, και του βιβλίου του Dialogues in Hell Between Machiavelli and Montesquieu (1864). Το βιβλίο αποτελεί μία συγκαλυμμένη επίθεση κατά του αυτοκράτορα της Γαλλίας Ναπολέοντα Γ', χρησιμοποιώντας την προσωπικότητα του ραδιούργου πολιτικού και συγγραφέα Niccolò Machiavelli για να καταδείξει τις δεσποτικές διαθέσεις του γάλλου ηγεμόνα. Αν και δεν περιέχει ουδεμία νύξη κατά των εβραίων, το βιβλίο μεταποιήθηκε (όχι και πολύ προσεκτικά) από τους κατασκευαστές των Πρωτοκόλλων, και θεωρείται η άμεση πηγή τους. Ο Eisner έπειτα κάνει ένα χρονικό άλμα για να μας παρουσιάσει τον βασικό ύποπτο για την πλαστογραφία, τον σκιώδη ρώσο κρατικό υπάλληλο Mathieu Golovinski και τη γεμάτη φιλοδοξίες, προδοσίες και απάτες πορεία του.
Στη συνέχεια, μεταφερόμαστε στην αυλή του τσάρου Νικόλαου Β' στα 1894, εποχή μεγάλης κοινωνικής αναταραχής στην αυτοκρατορία της Ρωσίας. Ένας υψηλά ιστάμενος αξιωματούχος, ο Pyotr Rachkovsky, είχε αντικρουόμενα συμφέροντα με τον υπουργό οικονομικών Sergei Witte, ο οποίος επηρρέαζε έντονα τον τσάρο και ήταν υπέρ του εκμοντερνισμού της χώρας μέσω στενότερων επαφών με την Ευρώπη. Ο Rachkovsky, επικεφαλής της μυστικής υπηρεσίας του εξωτερικού, Okhrana, ήθελε να περιορίσει την επιρροή του Witte αλλά και τη στροφή της χώρας προς τα δυτικά, και έτσι μηχανεύτηκε ένα τρόπο να δαιμονοποιήσει τον εκμοντερνισμό. Χρειαζόταν απλά να βρεθεί ένας "εξωτερικός" εχθρός, ένας αποδιοπομπαίος τράγος που θα συνδεόταν με τον εκμοντερνισμό και θα έπαιρνε πάνω του όλο το βάρος για τη θλιβερή κατάσταση της χώρας. Και φυσικά, ο τέλειος εχθρός ήταν οι εβραίοι, αφού ήδη σε όλη τη ρωσική επικράτεια υπήρχαν έντονα αντι-σημιτικά αισθήματα. Ο "βολικός" εχθρός λοιπόν είχε βρεθεί, όμως χρειαζόταν και κάποια απόδειξη, κάποιο "ντοκουμέντο" που να αποδεικνύει την ενοχή του. Ασφαλώς κάτι τέτοιο δεν υπήρχε, και έτσι ο Rachkovsky παρήγγειλε την κατασκευή του στον πλέον κατάλληλο άνθρωπο - τον πράκτορα της Okhrana στο Παρίσι, εκδιωγμένο από τη Ρωσία λόγω απάτης και ειδικό στις πλαστογραφίες, Mathieu Golovinski. Έτσι, με την προφανή λογοκλοπή από το βιβλίο Dialogues in Hell του Maurice Joly όπως προείπαμε, δημιουργήθηκαν τα 24 Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών.
Ο Eisner τοποθετεί την πλαστογραφία γύρω στα 1898, ως "αντίδραση" στο 1ο Σιωνιστικό κογκρέσο (1897) που διοργάνωσε ο Theodor Herzl στη Βασιλεία της Ελβετίας, στο οποίο συζητήθηκε η ίδρυση ενός εβραϊκού κράτους. Ο ίδιος ο Herzl, ιδρυτής του κινήματος του Σιωνισμού, είχε μάλιστα εκδόσει το 1896 ένα φυλλάδιο με τίτλο Der Judenstaat (Το εβραϊκό κράτος). Οι αντι-σημιτικοί κύκλοι βεβαίως υποστήριξαν οτι στο κονγκρέσο συζητήθηκε η μελλοντική κυριαρχία του κόσμου, και οτι τα Πρωτόκολλα, που δημοσιεύθηκαν για πρώτη φορά στη Ρωσία το 1903 στην εφημερίδα Znamya του Pavel Krushevan, αποτελούσαν τα πρακτικά της συνάντησης που είχαν κλαπεί από γάλλους μυστικούς πράκτορες. Μέχρι το 1905 και την πρώτη, αποτυχημένη Ρωσική επανάσταση, η κατάσταση στη Ρωσία είχε χειροτερεύσει επικίνδυνα, και οι απελπισμένοι αξιωματούχοι της αυλής του τσάρου προωθούσαν όλο και περισσότερο τα Πρωτόκολλα. Ακολούθησε σειρά αντι-εβραϊκών πογκρόμ σε όλη τη Ρωσική αυτοκρατορία, με αποτέλεσμα χιλιάδες νεκρούς.
Ασφαλώς δεν είναι διόλου τυχαίο οτι την ίδια εποχή στη Γαλλία μαινόταν η πολύκροτη Υπόθεση Dreyfus (1894-1906). Η περίφημη δίκη του λοχαγού του γαλλικού πυροβολικού Alfred Dreyfus για κατασκοπεία είχε διχάσει την κοινή γνώμη, με την εβραϊκή του καταγωγή αλλά και την προφανή πλαστογράφηση των ενοχοποιητικών στοιχείων να εγείρουν ερωτήματα για αντι-σημιτικά κίνητρα. Μάλιστα, ο Dreyfus τελικά καταδικάστηκε, και πέρασε 5 χρόνια στο Νησί του Διαβόλου πρίν αποδειχθεί η αθωότητά του.
Τα Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών λοιπόν δημοσιεύθηκαν για πρώτη φορά το 1903, στην εφημερίδα της Αγίας Πετρούπολης Znamya, σε 9 συνέχειες. Η επικεφαλίδα ήταν "The Jewish Programme to Conquer the World". Έπειτα, το 1905, εμφανίστηκαν ολοκληρωμένα στο βιβλίο The Great within the small: The Coming of the Anti-Christ του Sergei Nilus, ενός θρησκόληπτου και μισοτρελαμένου μοναχού της αυλής του τσάρου.
Έπειτα, κάνουμε άλμα στα 1917 και τη δεύτερη, επιτυχημένη Ρωσική επανάσταση, που ονομάζεται και Οκτωβριανή αν και διεξήχθη το Νοέμβριο (αλήθεια). Ο τσάρος Νικόλαος Β' και όλη η οικογένεια Ρωμανόφ συλλαμβάνεται από τους μπολσεβίκους και εκτελείται, με τα μέλη της ρωσικής αριστοκρατίας να εγκαταλείπουν τη χώρα σαν τις κατσαρίδες. Όπως ταιριάζει στο χαρακτήρα του, ο Golovinski αλλάζει στρατόπεδο και πηγαίνει με τους μπολσεβίκους για να γλιτώσει το τομάρι του. Από τους "πρόσφυγες" αριστοκράτες, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν σε διάφορες χώρες της Ευρώπης, τα Πρωτόκολλα διαδόθηκαν και εκδόθηκαν αρχικά στη Γερμανία και την Αγγλία το 1919, και έπειτα στις Η.Π.Α και τον υπόλοιπο κόσμο. Στην Αγγλία το 1920, ένας ανερχόμενος νεαρός πολιτικός έγραψε ένα άρθρο στην εφημερίδα Illustrated Sunday Herald εκφράζοντας έντονη ανησυχία για τα σχέδια των εβραίων που "αποκαλύπτονταν" στα Πρωτόκολλα. Το όνομά του ήταν... Winston Churchill ! Στις Η.Π.Α, ο πανίσχυρος αυτοκινητο-βιομήχανος Henry Ford χρηματοδότησε το τύπωμα και το διαμοιρασμό 500.000 αντιτύπων σε όλη τη χώρα κατά τη δεκαετία του 1920. Μάλιστα, δημοσίευε αντι-σημιτικά άρθρα σε μία εφημερίδα του, την The Dearborn Independent, όμως αργότερα δήλωνε άγνοια αλλά και αηδία για τις πρακτικές της εφημερίδας (η οποία του ανήκε).
Το 1921 δίνεται το πρώτο χτύπημα στην εύθραυστη αυθεντικότητα των Πρωτοκόλλων. Ο Philip Graves, άγγλος ανταποκριτής της εφημερίδας The Times of London στην Κωνσταντινούπολη πλησιάζεται από ένα ρώσο μετανάστη που έχει κάτι πολύτιμο να του πουλήσει. Πρόκειται για το άγνωστο βιβλίο Dialogues in Hell Between Machiavelli and Montesquieu του Maurice Joly, το οποίο, σε αντιπαραβολή με τα Πρωτόκολλα, τα οποία ο ρώσος έχει επίσης μαζί του, αποδεικνύουν περίτρανα την ψευδότητα του υποτιθέμενου ντοκουμέντου. Σε αυτό το σημείο, καθώς ο δημοσιογράφος εξετάζει τα δύο βιβλία, ο Eisner μας παρουσιάζει μία εκτενή σύγκριση σελίδα προς σελίδα, με τις κλεμμένες αναφορές να είναι ηλίου φαεινότερες. Ο δημοσιογράφος πείθεται, οι Times του Λονδίνου αγοράζουν τις πληροφορίες και τον Αύγουστο του 1921 εκδίδουν το περίφημο άρθρο τους που εκθέτει την απάτη. Αναζητούν τον Golovinski για να πάρουν την ομολογία του, όμως αυτός έχει πεθάνει ένα χρόνο πρίν, στη Ρωσία.
Όλοι πιστεύουν οτι αυτό είναι και το τέλος της επιρροής του επικίνδυνου ψευδο-ντοκουμέντου όμως, το 1926, ένας νεαρός καταδικασμένος για απόπειρα πραξικοπήματος στη Γερμανία γράφει ένα βιβλίο, αναφέροντας σε κάποιο σημείο οτι πιστεύει ακράδαντα στην αυθεντικότητα των Πρωτοκόλλων. Όπως ίσως μαντέψατε, ο φυλακισμένος ήταν ο Adolf Hitler, και το βιβλίο το Mein Kampf. Και από εκεί θα ξεκινήσει η συστηματική χρησιμοποίηση του βιβλίου από τους Ναζί ως μέσο προπαγάνδας κατά των εβραίων, με τελικό αποτέλεσμα τις αποτρόπαιες φρικαλεότητες των στρατοπέδων συγκέντρωσης κατά τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο. Ο Goebbels μάλιστα, ο διαβόητος υπουργός προπαγάνδας των γερμαναράδων, έγραφε στο ημερολόγιό του οτι το βιβλίο αποτελεί πολύ χρήσιμο υλικό για τη δουλειά του.
Μετά τον πόλεμο, ο Will Eisner στέκεται σε σημαντικά σημεία της ιστορίας των Πρωτοκόλλων, όπως την έρευνα που δημοσίευσε το αμερικάνικο κονγκρέσο το 1964, ανακηρύσσοντας το βιβλίο ως απάτη. Παρόμοιες επίσημες ανακηρύξεις έχουν κάνει έκτοτε διάφορες χώρες, από τη Γαλλία και τη Νότια Αφρική ως την Αυστραλία και την "πατρίδα" των εγγράφων Ρωσία, με τα αυξανόμενα, αδιάσειστα στοιχεία κατά του βιβλίου να συντελούν στην ελπίδα των εβραίων οτι δεν θα ξανακούσουν ποτέ πια για αυτά. Κι όμως, σαν βρυκόλακας που δε λέει να πεθάνει, τα Πρωτόκολλα δεν έχουν σταματήσει ποτέ να τυπώνονται μέχρι σήμερα, με την τεράστια δύναμη του διαδικτύου να έχει βοηθήσει στην περαιτέρω διάδοσή τους. Μάλιστα ο Eisner αποφάσισε να δημιουργήσει το The Plot όταν έμαθε οτι το Radio Islam μετέδιδε ραδιοφωνικά τα Πρωτόκολλα στη Μέση Ανατολή, περιοχή όπου ο αντι-σημιτισμός βρίσκεται για μία ακόμη φορά σε έξαρση. Από Ισλαμιστές φονταμενταλιστές μέχρι τη σύγχρονη Ku Klux Klan, κι από οργανώσεις νεο-Ναζί μέχρι συνωμοσιο-λάγνους "ειδικούς", είναι πραγματικά απίστευτο το πώς ένα ιστορικά αποδεδειγμένο ψέμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να προωθήσει τα σκοτεινά συμφέροντα των εκάστοτε επιτηδείων.
Ο μεγάλος ιταλός συγγραφέας και λόγιος Umberto Eco έχει ασχοληθεί εκτενώς με το ζήτημα των Πρωτοκόλλων, και μάλιστα χρησιμοποιεί αρκετά από τα στοιχεία που ανακάλυψε στις έρευνές του στο βιβλίο The Prague Cemetary (2010), μία έξυπνη συρραφή ιστορικών αλλά και φανταστικών ντοκουμέντων. Παίρνοντας ως αφετηρία την εμφανή λογοκλοπή από το Dialogues in Hell Between Machiavelli and Montesquieu ((1864 του Maurice Joly, ο Eco ανακάλυψε πολλές ακόμα πηγές και κλοπές, άλλες προγενέστερες και άλλες μεταγενέστερες, με πρώτη και καλύτερη το ειρωνικό γεγονός οτι το βιβλίο του Joly είναι επίσης... προϊόν λογοκλοπής ! Πιο συγκεκριμένα, αρκετά σημεία είναι "δανεισμένα" από τα βιβλία του γάλλου Eugène Sue Les Mystères du peuple (Τα μυστήρια του λαού, 1849–1856) και Le Juif errant (Περιπλανώμενος Ιουδαίος, 1844–1845). Αλλά και το ίδιο το Dialogues in Hell χρησίμευσε ως υλικό για άλλη μία λογοκλοπή, αυτή τη φορά από τον πρώσσο συγγραφέα και κατάσκοπο Hermann Goedsche. Ο Goedsche, στο μυθιστόρημά του Biarritz (,(1869 πήρε τον κορμό του βιβλίου του Joly, έκλεψε και μία ολόκληρη σκηνή από το Giuseppe Balsamo (1849) του μεγάλου Alexandre Dumas, στην οποία περιγράφεται μία μυστική μασονική σύναξη, και τα χρησιμοποίησε για να επιτεθεί στους εβραίους. Οι μασόνοι του Δουμά έγιναν ραββίνοι Σοφοί της Σιών, και η συνάντηση μετατράπηκε σε μυστικό, νυχτερινό συμβούλιο των αντιπροσώπων των 12 φυλών του Ισραήλ στο εβραϊκό νεκροταφείο της Πράγας. Και είναι και αδαής, επειδή δε γνώριζε οτι από τις φυλές του Ισραήλ έχουν απομείνει μόνο 2, και οι 10 θεωρούνται χαμένες. Δηλαδή, οι βιβλιογραφικές πηγές και ρίζες των Πρωτοκόλλων είναι... ο ηλίθιος και ο πανηλίθιος συναντούν τον κλέψα του κλέψαντος !
Ο Eco παραθέτει αρκετά από τα ευρήματά του και στην πολύ διαφωτιστική εισαγωγή του για το The Plot, με τίτλο The Power of Falsehood (Η δύναμη της ψευδότητας). Πολλά από αυτά τα στοιχεία δεν έχουν χρησιμοποιηθεί από τον Eisner, ίσως για να μειώσει τον όγκο των δεδομένων και άρα και του βιβλίου του. Ένας άλλος σημαντικός χαρακτήρας που ο αμερικανός δημιουργός δεν έχει συμπεριλάβει στη δουλειά του είναι ο ρώσος ιστορικός και μελετητής Mikhail Lepekhine, ο άνθρωπος που κατονόμασε ως δημιουργό των εγγράφων τον Mathieu Golovinski και ως παραγγελιοδόχο τον Pyotr Rachkovsky. Ο Lepekhine κατέληξε σε αυτά τα συμπεράσματα μελετώντας μυστικά αρχεία της οργάνωσης Okhrana που είχαν πρόσφατα απο-χαρακτηριστεί ως απόρρητα, και δημοσίευσε την έρευνά του σε ένα άρθρο στο γαλλικό περιοδικό L'Express το 1999. Και τότε, πολλοί πίστευαν οτι τα Πρωτόκολλα δε θα μπορούσαν να συνέλθουν (και) από αυτό το χτύπημα. Και πάλι όμως, έκαναν λάθος.
Ας πούμε όμως και λίγα πράγματα για το The Plot του Will Eisner, γιατί νομίζω οτι παρασύρθηκα λίγο (πολύ) με τα ιστορικά στοιχεία. Ο αμερικανο-εβραίος δημιουργός είχε σίγουρα ένα δύσκολο θέμα και ένα τεράστιο όγκο στοιχείων να συμπεριλάβει στο έργο του, με λογικό αποτέλεσμα πολλά από αυτά να μη χωρέσουν. Επίσης, το φορμά του graphic novel με τους διαλόγους και τα κουτάκια (αν και δεν τα χρησιμοποιεί και πολύ) δεν είναι το πλέον κατάλληλο για να παρουσιάσει ικανοποιητικά όλους τους χαρακτήρες και όλα τα γεγονότα της εκατόχρονης υπόθεσης. Λαμβάνοντας υπ'όψιν αυτούς τους περιορισμούς, θεωρώ οτι έκανε πολύ καλή δουλειά, αν και σε μερικά σημεία παρουσιάζει ιδιαίτερα απλοϊκά τους κακούς ως κακούς, και τους εβραίους ως θύματα. Η εικονογράφησή του σίγουρα δεν είναι του επιπέδου του The Spirit ή των πρώτων graphic novels του, αν αναλογιστούμε όμως οτι το 2005 ο άνθρωπος ήταν... 87 ετών!, είναι απλά εξαιρετική. Το βασικότερο από όλα όμως είναι οτι το The Plot εκπληρώνει απόλυτα το λόγο ύπαρξής του, δηλαδή να καταγγείλει στο ευρύ κοινό αυτή την πολύ άσχημη και δυστυχώς πολύ βαθιά ριζωμένη ιστορική απάτη, με την ελπίδα να μπήξει επιτέλους μία σφήνα στην καρδιά αυτού του λογοτεχνικού "βρυκόλακα".
Διαβάστε Τα Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών στα ελληνικά.
Μερικά από τα εξώφυλλα των εκατοντάδων εκδόσεων των Πρωτοκόλλων από όλο τον κόσμο
ανθρώπου που έφτιαξε το πρώτο !
O Will Eisner (1917-2005) ήταν ένας από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες και πρωτοπόρους του κόσμου των comics, γνωστός περισσότερο για το θρυλικό comic strip της δεκαετίας του 40 The Spirit, αλλά και ως ο πατέρας του φορμά που σήμερα ονομάζουμε graphic novel. Από το 1978 και μετά, όταν και δημιούργησε αυτό που οι κριτικοί της 9ης τέχνης θεωρούν ως το πρώτο graphic novel (A contract with God), ο Eisner παρέδωσε πολλά ακόμη υπέροχα έργα, επικεντρωμένα κυρίως γύρω από τις φτωχογειτονιές της Νέας Υόρκης όπου μεγάλωσε.
Στην τελευταία δουλειά της ζωής του όμως διαφοροποίησε το θέμα του, αποφασίζοντας να ασχοληθεί με τα διαβόητα, πλαστογραφημένα "Πρωτόκολλα της Σιών", ένα ιστορικό και πολιτικό θέμα που ταλανίζει για πάνω από έναν αιώνα τους εβραίους όπως ο ίδιος ανά τον κόσμο. Το βιβλίο, που εκδόθηκε το 2005 από την εταιρεία W.W.Norton, λίγους μόνο μήνες πρίν το θάνατο του μεγάλου αμερικανού δημιουργού, ήταν το The Plot: The Secret Story of The Protocols of the Elders of Zion.
Τα κατασκευασμένα αυτά έγγραφα, τα Protocols of the Elders of Zion, αποτελούν ίσως το γνωστότερο παράδειγμα πλαστογραφίας αλλά και αντι-σημιτικής προπαγάνδας στην ιστορία της λογοτεχνίας, κρύβοντας πίσω τους μία απίστευτη όσο και σκοτεινή ιστορία που κρατάει για περισσότερα από 150 χρόνια. Αν και δημοσιεύθηκαν για πρώτη φορά το 1903 στην τότε Αυτοκρατορία της Ρωσίας υπό τον τσάρο Νικόλαο Β' της δυναστείας των Ρωμανόφ, οι "ρίζες" τους πηγαίνουν τουλάχιστον 50 χρόνια πιο πίσω. Τα Πρωτόκολλα της Σιών, που έρευνες δεκαετιών έχουν καταλήξει οτι παραγγέλθηκαν από τη διαβόητη Okhrana, τη μυστική υπηρεσία της Ρωσίας στις ευρωπαϊκές χώρες της εποχής, υποτίθεται οτι "αποκαλύπτουν" τα σκοτεινά σχέδια των Σοφών της Σιών να κατακτήσουν τον κόσμο με υπόγειες διαδικασίες. Μέσω του ελέγχου των τραπεζών και των ΜΜΕ, το "σχέδιο" ήταν να καταστραφούν οι χριστιανικές κοινωνίες παγκοσμίως και να εγκαθιδρυθεί μία νέα τάξη πραγμάτων. Το πιο εντυπωσιακό κομμάτι της ιστορίας όμως είναι το οτι, αν και η φαυλότητά τους έχει αποδειχθεί περίτρανα αρκετές φορές, τα Πρωτόκολλα αναγεννώνται κάθε φορά από τις στάχτες τους, και εξακολουθούν να τυπώνονται και να ασκούν επιρροή μέχρι και τις μέρες μας !
*** Πάρτε μια βαθιά ανάσα πρίν συνεχίσετε, γιατί με έπιασε το ιστορικο-δημοσιογραφικό μου δαιμόνιο (τρομάρα μου) και η ανάρτηση έχει βγεί λίγο... χιλιόμετρο! Επίσης, λόγω των πολλών ονομάτων που εμπλέκονται στην υπόθεση, έχω κάνει κίτρινα τα πιο σημαντικά για να μη χάσετε τη μπάλα. ***
Το πού βρίσκεται η αρχή αυτού του δαιδαλώδους ιστορικού "κουβαριού" είναι λίγο δύσκολο να αποσαφηνιστεί, πάντως ο Will Eisner ξεκινάει τη δική του αφήγηση με την ιστορία του γάλλου "επαναστάτη" και συγγραφέα Maurice Joly, και του βιβλίου του Dialogues in Hell Between Machiavelli and Montesquieu (1864). Το βιβλίο αποτελεί μία συγκαλυμμένη επίθεση κατά του αυτοκράτορα της Γαλλίας Ναπολέοντα Γ', χρησιμοποιώντας την προσωπικότητα του ραδιούργου πολιτικού και συγγραφέα Niccolò Machiavelli για να καταδείξει τις δεσποτικές διαθέσεις του γάλλου ηγεμόνα. Αν και δεν περιέχει ουδεμία νύξη κατά των εβραίων, το βιβλίο μεταποιήθηκε (όχι και πολύ προσεκτικά) από τους κατασκευαστές των Πρωτοκόλλων, και θεωρείται η άμεση πηγή τους. Ο Eisner έπειτα κάνει ένα χρονικό άλμα για να μας παρουσιάσει τον βασικό ύποπτο για την πλαστογραφία, τον σκιώδη ρώσο κρατικό υπάλληλο Mathieu Golovinski και τη γεμάτη φιλοδοξίες, προδοσίες και απάτες πορεία του.
Στη συνέχεια, μεταφερόμαστε στην αυλή του τσάρου Νικόλαου Β' στα 1894, εποχή μεγάλης κοινωνικής αναταραχής στην αυτοκρατορία της Ρωσίας. Ένας υψηλά ιστάμενος αξιωματούχος, ο Pyotr Rachkovsky, είχε αντικρουόμενα συμφέροντα με τον υπουργό οικονομικών Sergei Witte, ο οποίος επηρρέαζε έντονα τον τσάρο και ήταν υπέρ του εκμοντερνισμού της χώρας μέσω στενότερων επαφών με την Ευρώπη. Ο Rachkovsky, επικεφαλής της μυστικής υπηρεσίας του εξωτερικού, Okhrana, ήθελε να περιορίσει την επιρροή του Witte αλλά και τη στροφή της χώρας προς τα δυτικά, και έτσι μηχανεύτηκε ένα τρόπο να δαιμονοποιήσει τον εκμοντερνισμό. Χρειαζόταν απλά να βρεθεί ένας "εξωτερικός" εχθρός, ένας αποδιοπομπαίος τράγος που θα συνδεόταν με τον εκμοντερνισμό και θα έπαιρνε πάνω του όλο το βάρος για τη θλιβερή κατάσταση της χώρας. Και φυσικά, ο τέλειος εχθρός ήταν οι εβραίοι, αφού ήδη σε όλη τη ρωσική επικράτεια υπήρχαν έντονα αντι-σημιτικά αισθήματα. Ο "βολικός" εχθρός λοιπόν είχε βρεθεί, όμως χρειαζόταν και κάποια απόδειξη, κάποιο "ντοκουμέντο" που να αποδεικνύει την ενοχή του. Ασφαλώς κάτι τέτοιο δεν υπήρχε, και έτσι ο Rachkovsky παρήγγειλε την κατασκευή του στον πλέον κατάλληλο άνθρωπο - τον πράκτορα της Okhrana στο Παρίσι, εκδιωγμένο από τη Ρωσία λόγω απάτης και ειδικό στις πλαστογραφίες, Mathieu Golovinski. Έτσι, με την προφανή λογοκλοπή από το βιβλίο Dialogues in Hell του Maurice Joly όπως προείπαμε, δημιουργήθηκαν τα 24 Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών.
Ο Eisner τοποθετεί την πλαστογραφία γύρω στα 1898, ως "αντίδραση" στο 1ο Σιωνιστικό κογκρέσο (1897) που διοργάνωσε ο Theodor Herzl στη Βασιλεία της Ελβετίας, στο οποίο συζητήθηκε η ίδρυση ενός εβραϊκού κράτους. Ο ίδιος ο Herzl, ιδρυτής του κινήματος του Σιωνισμού, είχε μάλιστα εκδόσει το 1896 ένα φυλλάδιο με τίτλο Der Judenstaat (Το εβραϊκό κράτος). Οι αντι-σημιτικοί κύκλοι βεβαίως υποστήριξαν οτι στο κονγκρέσο συζητήθηκε η μελλοντική κυριαρχία του κόσμου, και οτι τα Πρωτόκολλα, που δημοσιεύθηκαν για πρώτη φορά στη Ρωσία το 1903 στην εφημερίδα Znamya του Pavel Krushevan, αποτελούσαν τα πρακτικά της συνάντησης που είχαν κλαπεί από γάλλους μυστικούς πράκτορες. Μέχρι το 1905 και την πρώτη, αποτυχημένη Ρωσική επανάσταση, η κατάσταση στη Ρωσία είχε χειροτερεύσει επικίνδυνα, και οι απελπισμένοι αξιωματούχοι της αυλής του τσάρου προωθούσαν όλο και περισσότερο τα Πρωτόκολλα. Ακολούθησε σειρά αντι-εβραϊκών πογκρόμ σε όλη τη Ρωσική αυτοκρατορία, με αποτέλεσμα χιλιάδες νεκρούς.
Ασφαλώς δεν είναι διόλου τυχαίο οτι την ίδια εποχή στη Γαλλία μαινόταν η πολύκροτη Υπόθεση Dreyfus (1894-1906). Η περίφημη δίκη του λοχαγού του γαλλικού πυροβολικού Alfred Dreyfus για κατασκοπεία είχε διχάσει την κοινή γνώμη, με την εβραϊκή του καταγωγή αλλά και την προφανή πλαστογράφηση των ενοχοποιητικών στοιχείων να εγείρουν ερωτήματα για αντι-σημιτικά κίνητρα. Μάλιστα, ο Dreyfus τελικά καταδικάστηκε, και πέρασε 5 χρόνια στο Νησί του Διαβόλου πρίν αποδειχθεί η αθωότητά του.
Τα Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών λοιπόν δημοσιεύθηκαν για πρώτη φορά το 1903, στην εφημερίδα της Αγίας Πετρούπολης Znamya, σε 9 συνέχειες. Η επικεφαλίδα ήταν "The Jewish Programme to Conquer the World". Έπειτα, το 1905, εμφανίστηκαν ολοκληρωμένα στο βιβλίο The Great within the small: The Coming of the Anti-Christ του Sergei Nilus, ενός θρησκόληπτου και μισοτρελαμένου μοναχού της αυλής του τσάρου.
Έπειτα, κάνουμε άλμα στα 1917 και τη δεύτερη, επιτυχημένη Ρωσική επανάσταση, που ονομάζεται και Οκτωβριανή αν και διεξήχθη το Νοέμβριο (αλήθεια). Ο τσάρος Νικόλαος Β' και όλη η οικογένεια Ρωμανόφ συλλαμβάνεται από τους μπολσεβίκους και εκτελείται, με τα μέλη της ρωσικής αριστοκρατίας να εγκαταλείπουν τη χώρα σαν τις κατσαρίδες. Όπως ταιριάζει στο χαρακτήρα του, ο Golovinski αλλάζει στρατόπεδο και πηγαίνει με τους μπολσεβίκους για να γλιτώσει το τομάρι του. Από τους "πρόσφυγες" αριστοκράτες, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν σε διάφορες χώρες της Ευρώπης, τα Πρωτόκολλα διαδόθηκαν και εκδόθηκαν αρχικά στη Γερμανία και την Αγγλία το 1919, και έπειτα στις Η.Π.Α και τον υπόλοιπο κόσμο. Στην Αγγλία το 1920, ένας ανερχόμενος νεαρός πολιτικός έγραψε ένα άρθρο στην εφημερίδα Illustrated Sunday Herald εκφράζοντας έντονη ανησυχία για τα σχέδια των εβραίων που "αποκαλύπτονταν" στα Πρωτόκολλα. Το όνομά του ήταν... Winston Churchill ! Στις Η.Π.Α, ο πανίσχυρος αυτοκινητο-βιομήχανος Henry Ford χρηματοδότησε το τύπωμα και το διαμοιρασμό 500.000 αντιτύπων σε όλη τη χώρα κατά τη δεκαετία του 1920. Μάλιστα, δημοσίευε αντι-σημιτικά άρθρα σε μία εφημερίδα του, την The Dearborn Independent, όμως αργότερα δήλωνε άγνοια αλλά και αηδία για τις πρακτικές της εφημερίδας (η οποία του ανήκε).
Το 1921 δίνεται το πρώτο χτύπημα στην εύθραυστη αυθεντικότητα των Πρωτοκόλλων. Ο Philip Graves, άγγλος ανταποκριτής της εφημερίδας The Times of London στην Κωνσταντινούπολη πλησιάζεται από ένα ρώσο μετανάστη που έχει κάτι πολύτιμο να του πουλήσει. Πρόκειται για το άγνωστο βιβλίο Dialogues in Hell Between Machiavelli and Montesquieu του Maurice Joly, το οποίο, σε αντιπαραβολή με τα Πρωτόκολλα, τα οποία ο ρώσος έχει επίσης μαζί του, αποδεικνύουν περίτρανα την ψευδότητα του υποτιθέμενου ντοκουμέντου. Σε αυτό το σημείο, καθώς ο δημοσιογράφος εξετάζει τα δύο βιβλία, ο Eisner μας παρουσιάζει μία εκτενή σύγκριση σελίδα προς σελίδα, με τις κλεμμένες αναφορές να είναι ηλίου φαεινότερες. Ο δημοσιογράφος πείθεται, οι Times του Λονδίνου αγοράζουν τις πληροφορίες και τον Αύγουστο του 1921 εκδίδουν το περίφημο άρθρο τους που εκθέτει την απάτη. Αναζητούν τον Golovinski για να πάρουν την ομολογία του, όμως αυτός έχει πεθάνει ένα χρόνο πρίν, στη Ρωσία.
Όλοι πιστεύουν οτι αυτό είναι και το τέλος της επιρροής του επικίνδυνου ψευδο-ντοκουμέντου όμως, το 1926, ένας νεαρός καταδικασμένος για απόπειρα πραξικοπήματος στη Γερμανία γράφει ένα βιβλίο, αναφέροντας σε κάποιο σημείο οτι πιστεύει ακράδαντα στην αυθεντικότητα των Πρωτοκόλλων. Όπως ίσως μαντέψατε, ο φυλακισμένος ήταν ο Adolf Hitler, και το βιβλίο το Mein Kampf. Και από εκεί θα ξεκινήσει η συστηματική χρησιμοποίηση του βιβλίου από τους Ναζί ως μέσο προπαγάνδας κατά των εβραίων, με τελικό αποτέλεσμα τις αποτρόπαιες φρικαλεότητες των στρατοπέδων συγκέντρωσης κατά τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο. Ο Goebbels μάλιστα, ο διαβόητος υπουργός προπαγάνδας των γερμαναράδων, έγραφε στο ημερολόγιό του οτι το βιβλίο αποτελεί πολύ χρήσιμο υλικό για τη δουλειά του.
Μετά τον πόλεμο, ο Will Eisner στέκεται σε σημαντικά σημεία της ιστορίας των Πρωτοκόλλων, όπως την έρευνα που δημοσίευσε το αμερικάνικο κονγκρέσο το 1964, ανακηρύσσοντας το βιβλίο ως απάτη. Παρόμοιες επίσημες ανακηρύξεις έχουν κάνει έκτοτε διάφορες χώρες, από τη Γαλλία και τη Νότια Αφρική ως την Αυστραλία και την "πατρίδα" των εγγράφων Ρωσία, με τα αυξανόμενα, αδιάσειστα στοιχεία κατά του βιβλίου να συντελούν στην ελπίδα των εβραίων οτι δεν θα ξανακούσουν ποτέ πια για αυτά. Κι όμως, σαν βρυκόλακας που δε λέει να πεθάνει, τα Πρωτόκολλα δεν έχουν σταματήσει ποτέ να τυπώνονται μέχρι σήμερα, με την τεράστια δύναμη του διαδικτύου να έχει βοηθήσει στην περαιτέρω διάδοσή τους. Μάλιστα ο Eisner αποφάσισε να δημιουργήσει το The Plot όταν έμαθε οτι το Radio Islam μετέδιδε ραδιοφωνικά τα Πρωτόκολλα στη Μέση Ανατολή, περιοχή όπου ο αντι-σημιτισμός βρίσκεται για μία ακόμη φορά σε έξαρση. Από Ισλαμιστές φονταμενταλιστές μέχρι τη σύγχρονη Ku Klux Klan, κι από οργανώσεις νεο-Ναζί μέχρι συνωμοσιο-λάγνους "ειδικούς", είναι πραγματικά απίστευτο το πώς ένα ιστορικά αποδεδειγμένο ψέμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να προωθήσει τα σκοτεινά συμφέροντα των εκάστοτε επιτηδείων.
Ο μεγάλος ιταλός συγγραφέας και λόγιος Umberto Eco έχει ασχοληθεί εκτενώς με το ζήτημα των Πρωτοκόλλων, και μάλιστα χρησιμοποιεί αρκετά από τα στοιχεία που ανακάλυψε στις έρευνές του στο βιβλίο The Prague Cemetary (2010), μία έξυπνη συρραφή ιστορικών αλλά και φανταστικών ντοκουμέντων. Παίρνοντας ως αφετηρία την εμφανή λογοκλοπή από το Dialogues in Hell Between Machiavelli and Montesquieu ((1864 του Maurice Joly, ο Eco ανακάλυψε πολλές ακόμα πηγές και κλοπές, άλλες προγενέστερες και άλλες μεταγενέστερες, με πρώτη και καλύτερη το ειρωνικό γεγονός οτι το βιβλίο του Joly είναι επίσης... προϊόν λογοκλοπής ! Πιο συγκεκριμένα, αρκετά σημεία είναι "δανεισμένα" από τα βιβλία του γάλλου Eugène Sue Les Mystères du peuple (Τα μυστήρια του λαού, 1849–1856) και Le Juif errant (Περιπλανώμενος Ιουδαίος, 1844–1845). Αλλά και το ίδιο το Dialogues in Hell χρησίμευσε ως υλικό για άλλη μία λογοκλοπή, αυτή τη φορά από τον πρώσσο συγγραφέα και κατάσκοπο Hermann Goedsche. Ο Goedsche, στο μυθιστόρημά του Biarritz (,(1869 πήρε τον κορμό του βιβλίου του Joly, έκλεψε και μία ολόκληρη σκηνή από το Giuseppe Balsamo (1849) του μεγάλου Alexandre Dumas, στην οποία περιγράφεται μία μυστική μασονική σύναξη, και τα χρησιμοποίησε για να επιτεθεί στους εβραίους. Οι μασόνοι του Δουμά έγιναν ραββίνοι Σοφοί της Σιών, και η συνάντηση μετατράπηκε σε μυστικό, νυχτερινό συμβούλιο των αντιπροσώπων των 12 φυλών του Ισραήλ στο εβραϊκό νεκροταφείο της Πράγας. Και είναι και αδαής, επειδή δε γνώριζε οτι από τις φυλές του Ισραήλ έχουν απομείνει μόνο 2, και οι 10 θεωρούνται χαμένες. Δηλαδή, οι βιβλιογραφικές πηγές και ρίζες των Πρωτοκόλλων είναι... ο ηλίθιος και ο πανηλίθιος συναντούν τον κλέψα του κλέψαντος !
Ο Eco παραθέτει αρκετά από τα ευρήματά του και στην πολύ διαφωτιστική εισαγωγή του για το The Plot, με τίτλο The Power of Falsehood (Η δύναμη της ψευδότητας). Πολλά από αυτά τα στοιχεία δεν έχουν χρησιμοποιηθεί από τον Eisner, ίσως για να μειώσει τον όγκο των δεδομένων και άρα και του βιβλίου του. Ένας άλλος σημαντικός χαρακτήρας που ο αμερικανός δημιουργός δεν έχει συμπεριλάβει στη δουλειά του είναι ο ρώσος ιστορικός και μελετητής Mikhail Lepekhine, ο άνθρωπος που κατονόμασε ως δημιουργό των εγγράφων τον Mathieu Golovinski και ως παραγγελιοδόχο τον Pyotr Rachkovsky. Ο Lepekhine κατέληξε σε αυτά τα συμπεράσματα μελετώντας μυστικά αρχεία της οργάνωσης Okhrana που είχαν πρόσφατα απο-χαρακτηριστεί ως απόρρητα, και δημοσίευσε την έρευνά του σε ένα άρθρο στο γαλλικό περιοδικό L'Express το 1999. Και τότε, πολλοί πίστευαν οτι τα Πρωτόκολλα δε θα μπορούσαν να συνέλθουν (και) από αυτό το χτύπημα. Και πάλι όμως, έκαναν λάθος.
Ας πούμε όμως και λίγα πράγματα για το The Plot του Will Eisner, γιατί νομίζω οτι παρασύρθηκα λίγο (πολύ) με τα ιστορικά στοιχεία. Ο αμερικανο-εβραίος δημιουργός είχε σίγουρα ένα δύσκολο θέμα και ένα τεράστιο όγκο στοιχείων να συμπεριλάβει στο έργο του, με λογικό αποτέλεσμα πολλά από αυτά να μη χωρέσουν. Επίσης, το φορμά του graphic novel με τους διαλόγους και τα κουτάκια (αν και δεν τα χρησιμοποιεί και πολύ) δεν είναι το πλέον κατάλληλο για να παρουσιάσει ικανοποιητικά όλους τους χαρακτήρες και όλα τα γεγονότα της εκατόχρονης υπόθεσης. Λαμβάνοντας υπ'όψιν αυτούς τους περιορισμούς, θεωρώ οτι έκανε πολύ καλή δουλειά, αν και σε μερικά σημεία παρουσιάζει ιδιαίτερα απλοϊκά τους κακούς ως κακούς, και τους εβραίους ως θύματα. Η εικονογράφησή του σίγουρα δεν είναι του επιπέδου του The Spirit ή των πρώτων graphic novels του, αν αναλογιστούμε όμως οτι το 2005 ο άνθρωπος ήταν... 87 ετών!, είναι απλά εξαιρετική. Το βασικότερο από όλα όμως είναι οτι το The Plot εκπληρώνει απόλυτα το λόγο ύπαρξής του, δηλαδή να καταγγείλει στο ευρύ κοινό αυτή την πολύ άσχημη και δυστυχώς πολύ βαθιά ριζωμένη ιστορική απάτη, με την ελπίδα να μπήξει επιτέλους μία σφήνα στην καρδιά αυτού του λογοτεχνικού "βρυκόλακα".
Διαβάστε Τα Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών στα ελληνικά.
Μερικά από τα εξώφυλλα των εκατοντάδων εκδόσεων των Πρωτοκόλλων από όλο τον κόσμο
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου