2-Dimensional Domain: Good-Bye

Τρίτη 29 Ιανουαρίου 2013

Good-Bye

Μία εξερεύνηση του σκοτεινού υποκόσμου, αλλά και του σκοταδιού της ανθρώπινης ψυχής

Ο Yoshihiro Tatsumi αποτελεί ένα θρύλο του κόσμου των manga, και αναφέρεται συχνά ως ο δεύτερος πιο σημαντικός δημιουργός μετά τον τεράστιο Osamu Tezuka. Και όχι άδικα. Όντας ο κύριος υπεύθυνος για την καθιέρωση και εξάπλωση των manga που απευθύνονται σε ενήλικο κοινό (gekiga) κατά τη δεκαετία του 50, η συνεισφορά του στα ιαπωνικά comics είναι αντίστοιχη με αυτή του μεγάλου Will Eisner στα αμερικάνικα, μιας και ο τελευταίος πιστώνεται τη "γέννηση" του είδους του graphic novel.

Ασφαλώς εδώ δε μιλάμε για μια απλή εισαγωγή ορισμών, αλλά για τη γενικότερη στροφή που επέφεραν αυτοί οι δύο πρωτοπόροι της 9ης τέχνης σε μία πιο "ενήλικη" και σοβαρή θεματολογία, κάνοντας τα πρώτα αποφασιστικά βήματα για την καθιέρωση των comics ως μορφή τέχνης. Και ενώ ο Eisner έχει λάβει την αναγνώριση που του αξίζει, ο Tatsumi μόλις τα τελευταία χρόνια "ανακαλύφθηκε" (και εκτιμήθηκε αστραπιαία) από το δυτικό κόσμο, με μπροστάρη τον Adrian Tomine.

Αν και το σπουδαιότερο έργο του Tatsumi είναι το εξαιρετικό graphic novel-μαμούθ A Drifting Life των 840 σελίδων, ο μεγάλος αυτός καλλιτέχνης ειδικευόταν πάντα στις σύντομες ιστορίες μεγέθους 20-30 σελίδων, για μία ακόμα φορά πηγαίνοντας κόντρα στις επιταγές της εποχής που ζητούσε μεγάλες συνεχιζόμενες σειρές. Το Good-Bye είναι η 3η συλλογή μικρών ιστοριών του που δημοσιεύτηκε στα αγγλικά από την Drawn and Quarterly (2008), μετά τις The Push Man & Other Stories και Abandon The Old In Tokyo. Σχεδιασμένες την περίοδο 1971-2, και δημοσιευμένες στην πλειοψηφία τους στο θρυλικό εναλλακτικό περιοδικό Garo, οι ιστορίες αυτές τοποθετούνται στη μεταπολεμική Ιαπωνία των ετών 1945-60. Όπως και το σύνολο της δουλειάς του Tatsumi εξερευνούν εις βάθος την ανθρώπινη ψυχή, και ιδιαίτερα τις πιο απαγορευμένες και σκοτεινές επιθυμίες που κρύβει ο καθένας μέσα του - μία ακόμη καινοτομία, που τον τοποθετεί δεκαετίες μπροστά από την εποχή του. Οι ήρωές του, συνήθως από τα "κατώτερα" κοινωνικά στρώματα, ζούν έντονα τα πάθη και τις αδυναμίες τους, πληρώνοντας τελικά βαρύ τίμημα για τις λάθος επιλογές τους. Ή σε άλλες περιπτώσεις, είναι απλά άτυχοι.

Στην πρώτη ιστορία Hell, ένας φωτογράφος απαθανατίζει μία τρυφερή στιγμή μέσα στο ολοκαύτωμα του πυρηνικού ολέθρου στη Χιροσίμα. Μετά από χρόνια, η φωτογραφία αυτή θα γίνει σύμβολο του κινήματος ενάντια στα πυρηνικά όπλα. Όμως, όπως θα ανακαλύψει ο ήρωάς μας, ακόμα και οι φωτογραφίες δε λένε πάντα την αλήθεια. Οι ιστορίες Just a Man και The Rash εξερευνούν τη σεξουαλικότητα και τις καταπιεσμένες για χρόνια επιθυμίες ανδρών στα 60 τους χρόνια, ενώ το Woman in the Mirror περιγράφει με αφοπλιστική ειλικρίνεια τί μπορεί να συμβεί σε ένα μικρό αγόρι όταν όλοι γύρω του το πιέζουν να γίνει άντρας. Η ιστορία Life is so sad και η ομώνυμη Good-Bye μπαίνουν στην ψυχοσύνθεση γυναικών που υπομένουν καρτερικά για χάρη αντρών που δεν το αξίζουν, ενώ οι Night falls again και Click Click Click περιγράφουν τη μοναξιά και τη διεστραμμένη αναζήτηση της ηδονής που χαρακτηρίζουν ένα πολύ μεγάλο ποσοστό του ανδρικού πληθυσμού της Ιαπωνίας. Τέλος, η ιστορία που ξεφεύγει λίγο από το ύφος του βιβλίου είναι η Sky Burial, η οποία μεταφέρει την ομώνυμη ταφική ιεροτελεστία μιας θιβετιανής φυλής στο αστικό τοπίο της Ιαπωνίας της δεκαετίας του 50.

Αυτό που κατατάσσει τον Yoshihiro Tatsumi ανάμεσα στους σημαντικότερους δημιουργούς manga όλων των εποχών, εκτός από την αντισυμβατική του διάθεση για πρωτοπορία και ελεύθερη καλλιτεχνική έκφραση είναι αναμφισβήτητα η εκπληκτική του ικανότητα στην αφήγηση, κάτι που φυσικά γίνεται εύκολα αντιληπτό και στο Good-Bye. Χωρίς περίτεχνα αφηγηματικά κόλπα ή πολύπλοκα σενάρια, ο Tatsumi απογυμνώνει τις ιστορίες του από ο,τιδήποτε περιττό, προσφέροντάς μας μόνο την ουσία. Γι'αυτό και το τελικό "προϊόν" είναι τόσο απλό, ανθρώπινο, συγκινητικό και δυνατό, ανεξαρτήτως υπόθεσης. Από τη φρίκη του Hell, που θυμίζει κάτι από Barefoot Gen, μέχρι την κρίση μέσης ηλικίας του Just a Man και τη μεταφυσική διάθεση του Sky Burial, η αφηγηματική μαεστρία του μεγάλου αυτού δασκάλου φαίνεται στο πόσο άμεσα επικοινωνεί στον αναγνώστη τα συναισθήματα και την ψυχοσύνθεση των ηρώων του. Και η εικονογράφηση, που αναγκαστικά υποχωρεί σε δεύτερο πλάνο, συμπληρώνει με τη λιτότητα και "οικονομία" της στα panel τη γενικότερη αίσθηση ρεαλισμού και αμεσότητας.

Σας προτείνω ανεπιφύλακτα να γνωρίσετε τον (υπό)κοσμο του μεγάλου Yoshihiro Tatsumi (αν δεν το έχετε κάνει ήδη φυσικά), για να δείτε μία άλλη όψη των manga, τελείως διαφορετική από την πληθώρα των ρομποτικών sci-fi περιπετειών και των κοριτσιών με τα μεγάλα μάτια και ... προσόντα (που ασφαλώς δεν εννοώ οτι δεν μου αρέσουν). Άλλωστε, ο Tatsumi είναι αυτός που πάλεψε για να ανεξαρτητοποιηθεί από τον όρο manga (ανεξέλεγκτες εικόνες, σε ελεύθερη μετάφραση), και εισήγαγε τον όρο gekika (δραματικές εικόνες). Και όντως, το ύφος του μπορεί να είναι δραματικό και σκληρό, κρύβει όμως ένα βαθύ ανθρωπισμό και μία κατανόηση για τον πλησίον, παρ'ολες τις αδυναμίες και ανασφάλειές του. Κι αυτό είναι ένα ακόμη χαρακτηριστικό που μοιράζεται με τον μεγάλο Osamu Tezuka. Και είναι πραγματικά αξιοθαύμαστο.