Τετάρτη 2 Δεκεμβρίου 2015

Gustave Doré - A fulfilling career (1852)

Μία σύντομη, αυτο-βιογραφική ιστορία comics 
του σπουδαιότερου εικονογράφου του 19ου αιώνα

Τον εξαιρετικό Gustave Doré (1832-1883), τον καλλιτέχνη που έχει εικονογραφήσει με μοναδικό τρόπο τη Θεία Κωμωδία του Dante, τη Βίβλο, το Paradise Lost του John Milton και τόσα άλλα σπουδαία έργα πιστεύω οτι τον γνωρίζουν οι περισσότεροι, και αν το όνομα δε σας θυμίζει κάτι, σίγουρα κάπου θα έχετε δεί μερικές από τις υπέροχες γκραβούρες του. Αυτό που ίσως δε γνωρίζουν πολλοί όμως είναι οτι ο εκπληκτικός αυτός ζωγράφος, ξυλογράφος και γλύπτης είχε ασχοληθεί στην καριέρα του και με το... νεογέννητο και "ταπεινό" τότε μέσο των comics - θυμίζω οτι το πρώτο σύγχρονο comic θεωρείται το Histoire de Mr.Vieux Bois (1827) του ελβετού Rodolphe Töpffer. Ο Doré τύγχανε, και εξακολουθεί να τυγχάνει, μεγάλης εκτίμησης και θαυμασμού για τη σπουδαία ικανότητά του στην εικονογράφηση βιβλίων, όμως ελάχιστα είναι γνωστά για τις εικονογραφημένες ιστορίες που είχε δημιουργήσει με τη συνοδεία κειμένου, ένα μέσο που το 19ο αιώνα δεν είχε αναγνωριστεί καν ως ξεχωριστό είδος καλλιτεχνικής έκφρασης, ούτε φυσικά ονομαστεί.

Δεν είναι καν βέβαιο το πόσες ιστορίες με καρικατούρες (όπως ονόμαζαν τα πρώιμα αυτά comics) δημιούργησε ο μεγάλος γάλλος καλλιτέχνης στην καριέρα του, όμως γνωρίζουμε οτι τις φιλοτέχνησε την περίοδο 1848-1855, δηλαδή ανάμεσα στις ηλικίες των 15 (!!!) και των 22. Τα πρωτόλεια αυτά δείγματα του μέσου που πολύ αργότερα θα ονομαζόταν comics δημοσιεύονταν στη σατιρική εφημερίδα Journal pour Rire (Η εφημερίδα του Γέλιου) του εκδότη Charles Philipon, και είχαν καθαρά χιουμοριστικό χαρακτήρα. Οι ιστορίες του Doré ήταν συνήθως σύντομες, όμως υπήρχαν και μερικές μεσαίου μήκους εξαιρέσεις που εκδόθηκαν σε ξεχωριστά άλμπουμ, όπως οι Les Travaux d'Hercule (1847), Trois Artistes incompris et mécontents (1851), και Les Dés-Agréments d'un Voyage d'Agrément (1851). Το αριστούργημα της "καρικατουριστικής" αυτής περιόδου του καλλιτέχνη όμως είναι αναμφισβήτητα η περίφημη, σατιρική και προπαγανδιστική Histoire Pittoresque, Dramatique et Caricaturale de la Sainte Russie (History of Holy Russia, 1854), που με 125 σελίδες και 500 εικόνες αποτελεί τη μακροσκελέστερη εικονογραφημένη ιστορία του 19ου αιώνα.

Την 4-σέλιδη ιστορία A fulfilling career τη δημιούργησε ο Doré το 1852, σε ηλικία μόλις 20 ετών δηλαδή, και δημοσιεύθηκε και αυτή στη Journal pour Rire. Με επιρροές από τους προγενέστερους δημιουργούς Töpffer, Cham και Nadar, ο γάλλος καλλιτέχνης επιχειρεί μία αποτίμηση της σύντομης τότε καλλιτεχνικής του πορείας, σατιρίζοντας ανελέητα τόσο την κοινωνία της εποχής, όσο και τον εαυτό του. Η σύντομη ιστορία κλείνει με το πολύ σοφό (ιδιαίτερα για ένα 20χρονο παιδαρέλι) συμπέρασμα οτι το πηγαίο ταλέντο πρέπει να καλλιεργηθεί για να εξελιχθεί σε αξιόλογη καλλιτεχνική ικανότητα. Πέρασαν μόλις... 140 χρονάκια για να επανατυπωθεί και να μεταφραστεί η διδακτική αυτή ιστορία στα αγγλικά, στο σπουδαίο περιοδικό RAW του μεγάλου Art Spiegelman, στο τεύχος #3 της δεύτερης περιόδου (1991). Την ιδέα και επιμέλεια του εγχειρήματος είχε ο μεγάλος λάτρης του Doré και ιστορικός της 9ης τέχνης David Kunzle.







Όπως παρατηρούμε στις παραπάνω σελίδες, στα μέσα του 19ου αιώνα δεν υπήρχαν πολλά από τα στοιχεία που σήμερα θεωρούμε δεδομένα στον κόσμο των comics (π.χ τα panels ή τα word balloons), και το κείμενο τοποθετούνταν δίπλα ή κάτω από τις εικόνες, συνοδεύοντας και επεξηγώντας τες. Όμως ήταν αναμφισβήτητα comics, και ο Gustave Doré ήταν ένας από τους πρώτους εκπροσώπους του νέου αυτού είδους.

Το υποτιμημένο σε εγκληματικό βαθμό έργο του Doré στο χώρο των comics και η γενικότερη προσφορά του στην 9η τέχνη μόλις τα τελευταία χρόνια έχουν αρχίσει να επανεκτιμώνται, αποκαθιστώντας τη φήμη του ως έναν από τους μεγαλύτερους πρωτοπόρους του αγαπημένου μας μέσου. Ενδεικτικό είναι οτι πολλά από τα πρώιμα comics του για τη Journal pour Rire συγκεντρώθηκαν για πρώτη φορά στην έκδοση Gustave Doré - Twelve Comic Strips από τον David Kunzle μόλις τον Ιούλιο του... 2015 (φέτος !!!). Υπήρχαν κάποιες ημιτελείς γαλλικές και γερμανικές εκδόσεις των μεγαλύτερων ιστοριών του, όμως η συγκεκριμένη κυκλοφορία αποτελεί την πρώτη μετάφρασή τους στα αγγλικά. Έλεος ρε παιδιά ! Τουλάχιστον, έστω και ελεεινά και αηδιαστικά αργά, και χάρη στη μεγάλη αφοσίωση του Kunzle, καιρός είναι πια το ευρύ κοινό να μάθει και να εκτιμήσει το άγνωστο έργο ενός σπουδαίου εικονογράφου και... κομίστα !

2 σχόλια:

  1. πολυ ωραιο! μαρεσει αυτο το παλιο στιλ ζωγραφικης που μοιαζει με γκραβουρες. εχω στο σπιτι μου τη θεια κωμωδια του Gustave Doré και πραγματικα τη λατρευω

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καλημέρες Alice, και σόρι για την αργοπορία.
      Θα αρχίσω να βάζω περισσότερα τέτοια "παλιά" comics, τα ψαχουλεύω πολύ τώρα τελευταία. Και να πάρεις και το Paradise Lost με την εικονογράφηση του Doré. Πραγματικά θα το λατρέψεις.

      Διαγραφή