Η διαμάχη Gaiman - McFarlane

Η δεκάχρονη δικαστική διαμάχη των δύο superstar δημιουργών για δικαιώματα χαρακτήρων της σειράς Spawn τελείωσε, με νικητή τον Neil Gaiman

Στις 27 Ιανουαρίου του 2012, ο Neil Gaiman και ο Todd McFarlane έφτασαν επιτέλους σε συμβιβασμό στην πολύχρονη διαμάχη τους, δικαστική και μη, για δικαιώματα μερικών απο τους γνωστότερους χαρακτήρες της δημοφιλούς σειράς Spawn, τους οποίους δημιούργησε ο πρώτος, χωρίς ποτέ μέχρι σήμερα να έχει εισπράξει χρήματα από την εκμετάλλευσή τους.

Όλα ξεκίνησαν το μακρινό 1993, με την καινούρια τότε σειρά του Todd McFarlane Spawn να μετράει μόλις 7 τεύχη (το 1ο τεύχος κυκλοφόρησε τον Ιούνιο του 1992), χωρίς να διαφαίνεται η παραμικρή ένδειξη για την τεράστια μετέπειτα επιτυχία της. Η εικονογράφηση ήταν πολύ καλή, αλλά το σενάριο αρκετά αδύναμο. Τότε ήρθε στο μυαλό του δημιουργού μία πολύ καλή ιδέα για να προωθήσει τη σειρά. Θα ζητούσε σε μερικούς καταξιωμένους συγγραφείς comics της εποχής να γράψουν το σενάριο για κάποια από τα επόμενα τεύχη. Έτσι και έγινε. 4 από τα μεγαλύτερα ονόματα της σκηνής (ίσως ΤΑ μεγαλύτερα), οι Alan Moore, Neil Gaiman, Dave Sim και Frank Miller θα έγραφαν αντίστοιχα τα τεύχη 8, 9, 10 και 11. Το Μάρτιο του 1993 λοιπόν, κυκλοφόρησε το τεύχος 9 του Spawn, εικονογραφημένο από τον Greg Capullo και γραμμένο απο τον Neil Gaiman, ο οποίος τότε βρισκόταν στο απόγειο της καριέρας του με την εκπληκτική σειρά The Sandman. Ο άγγλος συγγραφέας δημιούργησε για την ιστορία του 3 νέους χαρακτήρες, τον κόμη Cogliostro, τον Medieval Spawn (αν και δεν τον είχε ονομάσει τότε), και, το πιο σημαντικό, την άγγελο-κυνηγό Angela, που καταδιώκει ανελέητα τον καταραμένο πρωταγωνιστή της σειράς.

Τα 4 αυτά τεύχη του Spawn γνώρισαν μεγάλη επιτυχία (λογικό ήταν, με τα ονόματα που υπέγραψαν τα σενάρια), και αποτέλεσαν στροφή για την εκδοτική και εμπορική πορεία της σειράς. Ειδικά η Angela αγαπήθηκε πολύ από το κοινό, κάτι που οδήγησε τον Δεκέμβριο του 1994 στην κυκλοφορία μιας μίνι-σειράς 3 τευχών με το όνομά της, γραμμένη πάλι από τον Gaiman, σε σχέδιο του συν-δημιουργού του χαρακτήρα Greg Capullo. Το επόμενο επεισόδιο της υπόθεσης έλαβε χώρα το 1996, με διάφορες φήμες να κυκλοφορούν οτι ο McFarlane θα πουλούσε τα σχεδιαστικά του studios, Todd McFarlane Productions. Τότε ο Gaiman του ζήτησε να κατοχυρώσουν με συμβόλαιο την μέχρι τότε προφορική τους συμφωνία όσον αφορά την πληρωμή του για τη δουλειά του στο Spawn, και τα δικαιώματα των χαρακτήρων που είχε δημιουργήσει. Σημειωτέον ότι ο Farlane είχε ήδη χρησιμοποιήσει εκτενώς τους χαρακτήρες στη σειρά, κάτι που δεν είχε προβλεφθεί στην προφορική, όπως είπαμε, συμφωνία τους. Αυτό που με έκπληξη έμαθε όμως ο άγγλος συγγραφέας ήταν οτι ο αμερικανός δημιουργός του Spawn είχε ήδη κατοχυρώσει αποκλειστικά στο όνομά του τα δικαιώματα των χαρακτήρων !!! Μπέσα, έτσι ?

Η συνέχεια μας μεταφέρει στον Ιούλιο του 1997, με τους 2 καλλιτέχνες να έχουν φτάσει σε μία συμφωνία ανταλλαγής δικαιωμάτων. Ο Gaiman θα παραχωρούσε τα δικαιώματα της Angela και των άλλων χαρακτήρων του Spawn, με αντάλλαγμα τα δικαιώματα του McFarlane για τον Miracleman, έναν χαρακτήρα της Eclipse Comics που με τη σειρά του είχε πυροδοτήσει αρκετές διαμάχες στον κόσμο των comics. Η ιστορία του Miracleman προηγείται αυτής του Spawn και έχει επίσης πολύ παρασκήνιο, αλλά προς χάριν συντομίας θα την αφήσω έξω από αυτό το άρθρο. Περιληπτικά αναφέρω οτι ο Gaiman είχε διαδεχθεί τον μεγάλο Alan Moore στη συγγραφή της σειράς, και έτσι ο δεύτερος του είχε μεταβιβάσει το 33% των δικαιωμάτων του χαρακτήρα. Η Eclipse Comics όμως αργότερα χρεωκόπησε, και τα περιουσιακά της στοιχεία, στα οποία λογικά συμπεριλαμβανόταν και το υπόλοιπο 66% των δικαιωμάτων τα αγόρασε ο McFarlane (μικρός που είναι ο κόσμος, ε ?). Τελικά όμως, η ανταλλαγή αυτή δεν έγινε ποτέ, όπως και μία ανάλογη που επιχειρήθηκε το 1999.

Στις 24 Ιανουαρίου του 2002, μετά από μία μακρά περίοδο όπου ο McFarlane διατυμπάνιζε παντού οτι είναι ο μοναδικός κάτοχος των δικαιωμάτων τόσο των επίμαχων χαρακτήρων του Spawn όσο και του Miracleman (αυτό λέγεται θράσος νομίζω), ο Gaiman κατέθεσε μήνυση εναντίον του. Η υπόθεση εκδικάστηκε τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς, και το δικαστήριο δικαίωσε πανηγυρικά τον άγγλο, και μάλιστα σε χρόνο-ρεκόρ. Ο πεισματάρης αμερικανός όμως έκανε έφεση. Έτσι, η διαμάχη των 2 δημοφιλών δημιουργών συνεχίστηκε δικαστικά για πολλά χρόνια, με αρκετά επεισόδια, τα οποία δεν θα αναφέρω λεπτομερώς, μιας και τα διαδικαστικά μιας δίκης είναι λίγο βαρετά. Κάτι που αξίζει αναφοράς είναι οτι, όπως αποδείχθηκε, ο McFarlane όχι μόνο δεν ήταν ο αποκλειστικός κάτοχος των δικαιωμάτων του Miracleman, αλλά στην ουσία δεν κατείχε ούτε καν ένα μικρό ποσοστό. Δεν είχε τίποτα, αφού τα δικαιώματα του χαρακτήρα που είχε αγοράσει στην πτώχευση της Eclipse είχαν λήξει, και αυτό ίσως εξηγεί γιατί δεν έγινε ποτέ η ανταλλαγή που είχε συμφωνηθεί το 1997 και το 1999.

Το Δεκέμβριο του 2004 η Todd McFarlane Productions κηρύσσει πτώχευση, μετά από μία άλλη χαμένη δικαστική διαμάχη του McFarlane για κάποιο συμπληρωματικό χαρακτήρα της σειράς Spawn, η οποία του κόστισε αποζημιώσεις 5 εκατομμυρίων δολαρίων. Το 2008, και ενώ είχαν προηγηθεί δηλώσεις του αμερικανού όπου επέμενε οτι κατέχει τα δικαιώματα του Miracleman μέχρι κάποιος να αποδείξει το αντίθετο (έλεος πια), το δικαστήριο του επιδικάζει να πληρώσει 400 χιλιάδες δολάρια στον Gaiman στα πλαίσια της διαδικασίας πτώχευσης της εταιρείας του. Υπέρ του Gaiman κρίνεται και μία, ας πούμε spin-off διαμάχη της όλης υπόθεσης, όσον αφορά κάποιους χαρακτήρες που είχε δημιουργήσει ο McFarlane σε μετέπειτα τεύχη του Spawn (Tiffany, Domina, και Dark Ages Spawn), και ήταν εμφανέστατα κακές αντιγραφές των χαρακτήρων που είχε δημιουργήσει ο άγγλος (ακόμα και τα ονόματά τους είναι σχεδόν ίδια). Έτσι, το δικαστήριο αποφάσισε οτι ο κύριος Todd McFarlane χρωστάει χρήματα στον Neil Gaiman για τα τεύχη 9 και 26 του Spawn όπου εμφανίζονται οι χαρακτήρες που δημιούργησε, τη μίνι-σειρά Angela, και επίσης για την ταινία, την animated σειρά, τις πωλήσεις βιντεοκασετών και DVD, τις εμφανίσεις των χαρακτήρων-αντιγραφών, και τις πωλήσεις action figures. Το Μάιο του 2012, και ενώ οι 2 αντιμαχόμενες πλευρές είχαν επιτέλους καταλήξει σε συμφωνία, ο Gaiman έλαβε τα πρώτα από τα χρήματα που του αναλογούσαν εδώ και μία 20ετία, και ονομάστηκε κάτοχος του 50% των δικαιωμάτων των επίμαχων χαρακτήρων. Τα χρήματα ήταν 1,1 εκατομμύρια δολάρια, και σίγουρα δεν ήταν τα τελευταία που έχει να εισπράξει. - THE END.

Τέλος, πρέπει να αναφέρω οτι στην όλη υπόθεση υπάρχει και μια μεγάλη ειρωνεία, έτσι για να την κάνει ακόμα πιο "ζουμερή". Ο Todd McFarlane είναι συνιδρυτής της εταιρείας Image Comics, της εταιρείας που ιδρύθηκε το 1992, και της οποίας μία από τις πρώτες σειρές ήταν και το Spawn. Η Image λοιπόν ήταν το αποτέλεσμα της "επανάστασης" ορισμένων δημιουργών ενάντια στην πολιτική πνευματικών δικαιωμάτων που ακολουθούσαν, και ακόμη ακολουθούν, τα εκδοτικά μεγαθήρια των comics όπως η Marvel και η DC. Σε αυτές τις εταιρείες, στις οποίες είχε εργαστεί για χρόνια και ο ίδιος ο McFarlane, οι καλλιτέχνες αναγκάζονται να υπογράφουν στα συμβόλαιά τους οτι δεν έχουν καμία απαίτηση από την εμπορική εκμετάλλευση των χαρακτήρων που δημιουργούν, και οτι όλα τα δικαιώματα ανήκουν στην εταιρεία. Σίγουρα μία άδικη συμφωνία. Η Image λοιπόν πρέσβευε οτι τα πνευματικά δικαιώματα των χαρακτήρων πρέπει να ανήκουν στους δημιουργούς τους. Πολύ ωραία ως εδώ. Μετά όμως, με την εταιρεία να μετρά μόλις ένα χρόνο ζωής, γίνεται αυτή η υπόθεση με τον Neil Gaiman. Πραγματικά ειρωνικό, έτσι ? Προφανώς ο κύριος McFarlane δε μπορούσε να ανεχτεί να του στερούν / κλέβουν τα δικά του δικαιώματα, αλλά δεν είχε κανένα απολύτως πρόβλημα να κλέβει τα δικαιώματα άλλων.

Τέλος πάντων, επειδή είμαι προφανώς προκατειλημμένος υπέρ του Gaiman, ο οποίος είναι από τους αγαπημένους μου συγγραφείς comics, παραθέτω αρκετά άρθρα για την υπόθεση. Αν θέλετε μία πιο ολοκληρωμένη άποψη, μπορείτε να τα διαβάσετε, και να απορήσετε με τη σειρά σας με το θράσος και την κουτοπονηριά ορισμένων ανθρώπων (δε λέω ποιούς).

Gaiman/McFarlane Lawsuit @ Comics Beat
Gaiman/McFarlane Lawsuit @ CBR
Gaiman/McFarlane Lawsuit @ io9
Gaiman/McFarlane Lawsuit @ IGN
Gaiman/McFarlane Lawsuit @ blastr
Gaiman/McFarlane Lawsuit : The story so far...