Osamu Tezuka

Ο θεός των manga !

Όταν σκεφτόμαστε τα manga, το όνομα του Osamu Tezuka (1928-1989) είναι το πρώτο που έρχεται στο μυαλό, και φυσικά όχι τυχαία. Όντας ο κύριος υπεύθυνος για την τεράστια δημοτικότητα που απολαμβάνουν τα comics στην Ιαπωνία μέχρι σήμερα, αλλά και για την "εξαγωγή" των manga στον υπόλοιπο κόσμο, αποκαλείται από τα εκατομμύρια των θαυμαστών του ως νονός των anime (λόγω της ενασχόλησής του και με το animation), παππούς των manga, ακόμη και θεός της ιαπωνικής 9ης τέχνης ! Με τη μεγαλύτερη προσωπική παράγωγη από κάθε άλλο δημιουργό παγκοσμίως (υπολογίζεται σε περίπου 700 ιστορίες και 170.000 σελίδες !!!), και "πατέρας" μερικών από τους πιο αγαπητούς χαρακτήρες του χάρτινου σύμπαντος, ο μεγάλος αυτός δάσκαλος διαμόρφωσε σε μεγάλο βαθμό την pop κουλτούρα αλλά και τη συνείδηση της μεταπολεμικής νεολαίας της πατρίδας του, και θεωρείται δικαίως ένα πολύ σημαντικό και αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ιαπωνίας.

Ο Osamu Tezuka γεννήθηκε στις 3 Νοεμβρίου του 1928 στην Toyonaka της Osaka. Μεγαλώνοντας σε ένα φιλελεύθερο οικογενειακό περιβάλλον που ενθάρρυνε την ανάγνωση manga, ο μικρός Osamu είχε τη δυνατότητα να αναπτύξει τη φαντασία και τα ταλέντα του. Σε ηλικία 11 ετών ζωγράφισε την πρώτη του ιστορία, την οποία κυκλοφόρησε με μεγάλη επιτυχία στο σχολείο του. Αγάπησε τα ζώα, και ιδιαίτερα τα έντομα, και από την εμπειρία του στο 2ο παγκόσμιο πόλεμο αποκόμισε τα φιλειρηνικά και ανθρωπιστικά αισθήματα που θα χαρακτήριζαν την προσωπικότητά του και θα αποτυπώνονταν τόσο έντονα στο μετέπειτα σπουδαίο έργο του. To 1945 έγινε δεκτός στο ιατρικό τμήμα του πανεπιστημίου της Osaka, συνεχίζοντας καθ'όλη τη διάρκεια των σπουδών του να φτιάχνει manga, με πρώτο το Diary of Ma-chan του 1946. Επίσης συμμετείχε στην ορχήστρα και τη θεατρική ομάδα του πανεπιστημίου. Το 1947 σχεδίασε την ιστορία New Treasure Island (Shin Takarajima), η οποία πούλησε πάνω από 400.000 αντίτυπα. Μία μεγάλη καριέρα είχε ήδη ξεκινήσει, πυροδοτώντας τον πυρετό των manga που κατέκλυσε όλη την Ιαπωνία και θεωρείται αντίστοιχος της αμερικάνικης Golden Age of comics της ίδιας εποχής.

Η "παιδική" περίοδος

Στην αρχή της καριέρας του ο Tezuka, επηρρεασμένος έντονα από τη δουλειά του Walt Disney, δημιουργούσε το ένα μετά το άλλο περιπετειώδη manga που στόχευαν κυρίως σε παιδιά. Με ήρωες που στην πλειοψηφία τους ήταν επίσης μικρά παιδιά, τα σενάριά του ταξίδευαν τους νεαρούς αναγνώστες σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης και του διαστήματος, στο παρελθόν και στο μέλλον, όπου ζούσαν μαγευτικές περιπέτειες με πειρατές, ρομπότ, δεινόσαυρους, κι ό,τι άλλο σκαρφιζόταν η απίστευτη φαντασία του μεγάλου mangaka. Το αδιαμφισβήτητο αριστούργημα αυτής της περιόδου είναι η εμβληματική σειρά Astro Boy (1952-1968), η animated εκδοχή του οποίου αποτελεί το πρώτο ιαπωνικό anime που είδε ποτέ, και αγάπησε, το αμερικάνικο κοινό. Εξιστορώντας τις περιπέτειες ενός μικρού αγοριού-ρομπότ με τεράστιες δυνάμεις, το Astro Boy παραμένει ακόμη και σήμερα το πιο αγαπητό και αναγνωρίσιμο manga όλων των εποχών. Μάλιστα, η ιστορία The Greatest Robot on Earth που περιέχεται στον 3ο τόμο της σειράς αποτέλεσε την έμπνευση για την εξαιρετική σειρά Pluto (2003-2009) του επίσης εξαιρετικού δημιουργού Naoki Urasawa.

Άλλα εξέχοντα έργα της πρώτης αυτής περιόδου της καριέρας του μεγάλου δημιουργού είναι το Metropolis (από τo αριστούργημα του Fritz Lang), που μεταφέρθηκε το 2001 και σε μία πολύ καλή animated ταινία, το Princess Knight με πρωταγωνίστρια την πριγκίπισσα Sapphire που παριστάνει οτι είναι αγόρι για να κληρονομήσει το θρόνο του πατέρα της, το Kimba the White Lion και φυσικά το Phoenix. Το Phoenix θεωρείται το έργο ζωής του Tezuka, μία ιστορία για τη ζωή και το θάνατο με έντονα φιλοσοφικά και ανθρωπιστικά μηνύματα που ξεκίνησε το 1956 και συνεχίστηκε μέχρι τον πρόωρο χαμό του δημιουργού από καρκίνο το 1989. Επίσης τη δεκαετία του 50 ο "θεός" μετέφερε σε comics αρκετά αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας όπως το Έγκλημα και Τιμωρία του Dostoevsky, το Faust του Goethe και τον Έμπορο της Βενετίας του Shakespeare.

Οι δουλειές του Osamu Tezuka είναι τόσες πολλές, ώστε χρειάζεται να χωριστούν σε περιόδους και να μπούν σε χρονολογική ή αλφαβητική σειρά για να παρουσιαστούν. Μερικές από τις πιο αντιπροσωπευτικές του πάντως, κατά την ταπεινή μου γνώμη, είναι οι :

• New Treasure Island (Shin Takarajima, 1947)
• Metropolis (1949)
• Kimba the White Lion (Jungle Taitei, 1950-1954)
• New World (1951)
• Astro Boy (Tetsuwan Atomu, 1952-1968)
• Crime and Punishment (Tsumi To Batsu, 1953)
• Princess Knight (Ribon no Kishi, 1953-1956)
• Phoenix (Hi no Tori, 1956-1989)
• Brave Dan (Yuusha Dan, 1962)
• The Amazing 3, a.k.a W3 (3 Wandā Surī, 1965-1966)
• Ambassador Magma (Maguma Taishi, 1965-1967)
• The Vampires (Za Banpaiya, 1966-1967)
• Dororo (1967) *
• Swallowing the Earth (Chikyū o Nomu, 1969-1970) *
• The Crater (1969-1970) *
• Triton (Umi no Toriton, 1969-1971)
• Apollo's Song (Aporo no Uta, 1970) *
• Cleopatra: Queen of Sex (Kureopatora, 1970) * - animation
• The Book of Human Insects (1970-1971) *
• Ode to Kirihito (Kirihito Sanka, 1970-1971) *
• Marvelous Melmo (Mamaa-chan, 1970-1972)
• Ayako (1972) *
• Buddha (1972-1983)
• Black Jack (1973-1983) *
• The Three-Eyed One (Mitsume ga Tōru, 1974-1978)
• MW (1976-1978) *
• Unico (1976-1979)
• Tezuka's Ancestor Dr. Ryoan (1981-1986) *
• Adolf (1983) *

Mε * σημειώνονται οι λεγόμενες "ενήλικες" δουλειές του καλλιτέχνη (δεν εννοούμε απαραιτήτως ερωτικές). Περισσότερα για την ενήλικη περίοδο του καλλιτέχνη θα πούμε στη συνέχεια.

...
Η Ενήλικη ή "Σκοτεινή" περίοδος

Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 ο Tezuka ήταν ήδη μία εμβληματική μορφή των ιαπωνικών comics. Mε την ενασχόλησή του με το animation όμως να καταναλώνει πλέον αρκετό από τον πολύτιμο χρόνο του, μία νέα γενιά δημιουργών, γαλουχημένη από το έργο του, άρπαξε την ευκαιρία και άρχισε να διεκδικεί ένα μέρος του "βασιλείου" του. Οι νεαροί αυτοί mangaka, με πρώτο και καλύτερο τον Yoshihiro Tatsumi, βλέποντας οτι η γενιά των παιδιών που μεγάλωσαν διαβάζοντας Tezuka ήταν πλέον έφηβοι ή εικοσάρηδες, διαμόρφωσαν ένα καινούριο είδος manga που στόχευε σε μεγαλύτερες ηλικίες. Το νέο αυτό είδος, που ονομάστηκε gekiga, εισήγαγε νέα θέματα και "ενήλικους" προβληματισμούς όπως την παρακμή της ηθικής στη μεταπολεμική Ιαπωνία, την κοινωνική μοναξιά και απομόνωση και το σεξ.

Ο Tezuka αρχικά δε συμφωνούσε με τη νέα αυτή κατεύθυνση, θεωρώντας οτι τα comics έπρεπε να απευθύνονται σε παιδιά, τελικά όμως, και μετά από μία οικονομική αποτυχία του στον τομέα του animation, αποφάσισε να ασχοληθεί με το νέο αυτό, ανεξερεύνητο από τον ίδιο είδος. Το πρώτο έργο αυτής της φάσης της καριέρας του ήταν το graphic novel Swallowing the Earth του 1969 (το Dororo του 1967 είχε επίσης ενήλικη θεματολογία, αλλά ήταν στο περιπετειώδες στύλ των παλαιότερων δουλειών του). Ακολούθησαν πολλά ακόμη "ενήλικα" αριστουργήματα (Apollo's Song, The Book of Human Insects, Ode to Kirihito, Ayako, Black Jack, MW, Adolf μεταξύ άλλων), με τα οποία ο ήδη καταξιωμένος καλλιτέχνης καθιερώθηκε ως ο καλύτερος δημιουργός της Ιαπωνίας στις συνειδήσεις τόσο των μικρών, όσο και των πιο μεγάλων αναγνωστών.

( περισσότερα για αυτή τη φάση της καριέρας του Tezuka μπορείτε να διαβάσετε στο εξαιρετικό άρθρο Dark Side of the Manga : Tezuka Osamu's Dark Period ).

Animation

Όπως όμως αναφέραμε και προηγουμένως, η τεράστια προσφορά και επιρροή αυτής της εξέχουσας προσωπικότητας της ιαπωνικής τέχνης δεν περιορίζεται μόνο στο χώρο των comics. Το ίδιο σημαντική είναι και η καριέρα του Tezuka στον τομέα του animation, μιας και το 1963 έγινε ταυτόχρονα πατέρας και νονός των anime όταν δημιούργησε την πρώτη σειρά "κινουμένων σχεδίων" της ιαπωνικής τηλεόρασης, το δικό του Astro Boy. Δεν είναι υπερβολή να πούμε οτι η δουλειά του όχι μόνο έθεσε τις βάσεις, αλλά ουσιαστικά διαμόρφωσε ολόκληρη τη νεογέννητη ιαπωνική βιομηχανία, "προικίζοντάς" τη μάλιστα με πρωτοφανή αποδοχή από το κοινό. Και μάλιστα, το Astro Boy αποτελεί το πρώτο anime ή manga που είδε ποτέ ο δυτικός κόσμος, με τους αμερικανούς ιδιαίτερα να μαγεύονται από αυτά τα παράξενα, καρτουνίστικα και γλυκούτσικα προσωπάκια με τα μεγάλα μάτια. Με τα Jungle Emperor Leo, Bander Book και Black Jack να αποτελούν μερικές από τις μεγαλύτερες animated επιτυχίες της Tezuka Productions, ο τετραπέρατος καλλιτέχνης καθιερώθηκε και σε αυτό τον κλάδο, φτάνοντας μέχρι και να φτιάξει ταινία ερωτικού περιεχομένου, το Cleopatra: Queen of Sex.

Οι animated δουλειές του Osamu Tezuka

Μία πολύ ενδιαφέρουσα πληροφορία είναι οτι το 1965 ο Tezuka έλαβε ένα γράμμα στο οποίο του ζητούσαν να γίνει καλλιτεχνικός διευθυντής σε μία κινηματογραφική ταινία. Το γράμμα το είχε στείλει ο κορυφαίος αμερικανός σκηνοθέτης Stanley Kubrick έχοντας δεί και εκτιμήσει το Astro Boy, και η εν λόγω ταινία ήταν το αριστουργηματικό 2001: A Space Odyssey ! Ο Tezuka δυστυχώς αρνήθηκε λόγω φόρτου εργασίας, όμως η ταινία του άρεσε πάρα πολύ, και μάλιστα το εξαιρετικό της soundtrack τον συντρόφευε συχνά στις μακριές νύχτες δουλειάς στο studio του.




Playlist of Astro Boy episodes


Επίλογος

Ο Osamu Tezuka λοιπόν είναι, και θα παραμείνει για πάντα, η σπουδαιότερη προσωπικότητα του κόσμου των manga, με ανυπολόγιστη προσφορά και επιδραστικότητα στην 9η τέχνη, στην οποία αφιέρωσε ολόκληρη τη ζωή του. Σε αυτόν οφείλουν τα ιαπωνικά comics και animation την τεράστια δημοτικότητα που απολαμβάνουν μέχρι και σήμερα, τόσο στη χώρα του ανατέλλοντος ηλίου όσο και παγκοσμίως, οπότε δεν αποτελεί καμία υπερβολή όταν το κοινό, οι κριτικοί αλλά και οι συνάδελφοί του τον ονομάζουν πατέρα ή θεό των manga. Δεν ξέρω αν υπάρχει ο κανονικός θεός, όμως στα manga υπάρχει σίγουρα, και λέγεται Osamu Tezuka.