Codex Seraphinianus

Το πιο παράξενο βιβλίο του κόσμου (?)

Δεν είναι comics !
Δεν είναι artbook (συλλογή εικονογραφήσεων).
Δεν είναι εγχειρίδιο.
Δεν είναι εγκυκλοπαίδεια.

Και τότε τί είναι ?

Είναι το Codex Seraphinianus, και είναι λίγο από όλα τα παραπάνω, και τίποτα από αυτά.

Mπερδευτήκατε ? Αν ναι, καλά πάμε !

To Codex Seraphinianus του εκκεντρικού ιταλού αρχιτέκτονα και γραφίστα Luigi Serafini είναι ένα εξαιρετικά σπάνιο, συλλεκτικό (και ακριβό) βιβλίο 370 σελίδων, που εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1981 σε 2 τόμους από τις εκδόσεις Franco Maria Ricci του Μιλάνου, με αρκετές άλλες εκδόσεις να ακολουθούν.

Το τί περιέχει τώρα αυτό το βιβλίο είναι λίγο δύσκολο να περιγραφεί, αλλά θα κάνω μία προσπάθεια. Περιέχει λοιπόν πολυάριθμες εικονογραφήσεις αλλόκοτων φυτών, ζώων, ανθρωπόμορφων πλασμάτων, οχημάτων, κτιρίων, επιστημονικών πειραμάτων και διαφόρων εκφάνσεων της ανθρώπινης ζωής. Οι εικόνες συνοδεύονται απο "επεξηγηματικά" σχόλια σε μία άγνωστη γλώσσα επινοήσεως του καλλιτέχνη, η οποία ακόμη δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί (!!!). Ξέρω, σας φώτισα τώρα ! Η γενικότερη αίσθηση που σου αφήνει το βιβλίο είναι οτι αποτελεί μία εγκυκλοπαίδεια, όχι ενός άλλου κόσμου όπως το περιγράφουν οι περισσότεροι, αλλά μίας παράλληλης πραγματικότητας του δικού μας κόσμου. Είναι μία παιχνιδιάρικη ματιά στον κόσμο μας, υπό το πρίσμα του σουρρεαλισμού, του ντανταϊσμού, της δουλειάς του Hieronymus Bosch και του Roland Topor, αλλά και των παραισθησιογόνων τύπου LSD (το τελευταίο είναι προσωπική μου άποψη, αλλά αν δείτε τις παρακάτω εικόνες νομίζω οτι θα σας δημιουργηθεί η ίδια εντύπωση).

Ο τίτλος του βιβλίου σημαίνει "Το βιβλίο του Serafini", αλλά αν προσέξετε δεν είναι γραμμένο με f, όπως στο επώνυμο του καλλιτέχνη, αλλά με ph. Και αυτό επειδή Seraphini στα ιταλικά είναι ο πληθυντικός των Seraph, δηλαδή των Σεραφείμ, των αγγελικών μυθικών πλασμάτων (όπως π.χ τα Χερουβείμ). Οπότε λογοπαικτικά σημαίνει επίσης "Το βιβλίο των Σεραφείμ". Μήπως ο έξυπνος δημιουργός θέλει να υπονοήσει οτι η έμπνευση του ήρθε από τον άλλο, το μεγάλο δημιουργό ?

To Codex Seraphinianus ίσως να μην αποτελεί το πιό παράξενο βιβλίο του κόσμου, αφού υπάρχει και το περίφημο, επίσης μη αποκρυπτογραφημένο Voynich manuscript του 15ου αιώνα, από το οποίο θεωρείται οτι εμπνεύστηκε ο Serafini, αλλά είναι το πιό υπέροχα αινιγματικό, το πιό όμορφα σουρρεαλιστικό και το πιό μυστηριωδώς θεότρελο ! Δείτε τις εικόνες και θα καταλάβετε (όχι τί είχε στο μυαλό του ο καλλιτέχνης, αλλά τί εννοώ)

Οι άπειροι "μελετητές" του βιβλίου ανά τον κόσμο και ανά τα χρόνια το έχουν χωρίσει σε 2 γενικά μέρη, και 11 κεφάλαια. Το "άπειροι" το εννοώ και με την έννοια του αριθμού, αλλά και της πείρας, και φυσικά το "μελετητές" το λέω ειρωνικά, επειδή νομίζω οτι ένα έργο τόσο ιδιαίτερο και τόσο ευφυές δε χωράει σε καλούπια και κατηγοριοποιήσεις. Πρέπει να το δεχτείς για αυτό που είναι, και όχι να προσπαθείς να το αναλύσεις. Εξ'άλλου, αφού κανείς δε μπορεί να καταλάβει τί λέει ο πίνακας των περιεχομένων, πώς βρήκαν και τα κεφάλαια ? Τέλος πάντων, το πρώτο μέρος θεωρείται οτι περιγράφει το περιβάλλον, δηλαδή τη χλωρίδα, την πανίδα και τους φυσικούς νόμους του αλλόκοτου κόσμου που δημιούργησε ο Serafini από την εκπληκτική φαντασία του. Το δεύτερο μέρος ασχολείται με διάφορες εκφάνσεις της ανθρώπινης ζωής και δραστηριότητας, δηλαδή με ένδυση, γραφή, αρχιτεκτονική, μαγειρική, ιστορία, θρησκεία, διάφορες επιστήμες, κ.α. Τα κεφάλαια που έχουν διαχωρίσει οι "μελετητές" είναι τα ακόλουθα :

1. Φυτολογία - διάφορα παράξενα λουλούδια και δέντρα.

2. Ζωολογία - παραλλαγές γνωστών ειδών του ζωικού βασιλείου

3. Το βασίλειο κάποιων αλλόκοτων δίποδων πλασμάτων.

4. Πειράματα Φυσικής και Χημείας.

5. Οχήματα και μηχανές όλων των ειδών.

6. Ανθρώπινη δραστηριότητα - βιολογία, σεξουαλικότητα, κ.α.

7. Ιστορία, θρησκεία, έθιμα και παραδόσεις.

8. Η προέλευση της γλώσσας του βιβλίου

9. Φαγητά, τρόποι μαγειρέματος και κατανάλωσης, και ένδυση.

10. Επιτραπέζια παιχνίδια και αθλήματα.

11. Αρχιτεκτονική.

Eγκυκλοπαίδεια ενός άλλου κόσμου, ανοησία με νόημα, φάρσα, καπρίτσιο ενός εκκεντρικού καλλιτέχνη, είναι μόνο μερικοί από τους χαρακτηρισμούς που έχω διαβάσει για το Codex Seraphinianus, και συμφωνώ με τους περισσότερους. Το βιβλίο έχει τραβήξει την προσοχή και αιχμαλωτίσει το μυαλό πάρα πολλών ανθρώπων παγκοσμίως, δημιουργώντας ένα ολόκληρο κίνημα "μελετητών". Καλλιτέχνες έχουν μελετήσει τις εικονογραφήσεις του, φιλόσοφοι έχουν αναζητήσει το νόημά του, ακαδημαϊκοί έχουν προσπαθήσει να το κατατάξουν σε κάποιο λογοτεχνικό είδος, κρυπτογράφοι και γλωσσολόγοι έχουν προσπαθήσει να σπάσουν τον κώδικά του, αλλά χωρίς επιτυχία. Το μόνο που έχουν κατορθώσει είναι να κατανοήσουν τα σύμβολα για τους αριθμούς.

Η προσωπική μου γνώμη είναι οτι αποτελεί μία καλόγουστη φάρσα, χωρίς να εννοώ οτι έχει σκοπό να κοροϊδέψει κάποιον. Εννοώ οτι οι εικονογραφήσεις δεν έχουν κάποιο ιδιαίτερο νόημα, και το κείμενο δεν σημαίνει τίποτα, ούτε φυσικά επεξηγεί τις εικόνες. Είναι απλά ένα πανέξυπνο και υπέροχα εκτελεσμένο καλλιτεχνικό πείραμα, μία αποτύπωση της μοναδικής φαντασίας και ικανότητας του δημιουργού του. Κοιτάξτε π.χ την παρακάτω εικόνα όπου ένας άνθρωπος στέκεται δίπλα σε μία μαρμάρινη στήλη που μοιάζει με τη Rosetta stone. Στη στήλη είναι γραμμένα κάποια σύμβολα που μοιάζουν με ιερογλυφικά, και από κάτω (υποθέτω οτι) υπάρχει η μετάφραση των συμβόλων στη γλώσσα του Serafini. Τα συμπεράσματα δικά σας. Και σε τελική ανάλυση, κι αν κάνω λάθος, τί σημασία έχει ? Νομίζω οτι αν προσπαθήσεις να συλλάβεις το νόημα αντίστοιχων έργων, το έχεις ήδη χάσει το νόημα. Εξ'άλλου, και μόνο για να περιγράψεις ένα έργο εξαιρετικής φαντασίας και ευφυέστατης καλλιτεχνικής σύλληψης όπως το Codex Seraphinianus, χρειάζεται να βάλεις και τη δική σου φαντασία να δουλέψει. Και αυτό μου αρκεί - το οτι εξάπτει τη φαντασία μου.

Δημιουργημένο τη χρονική περίοδο 1976-78, το Codex Seraphinianus παραμένει ακόμα και σήμερα ένα υπέροχο αίνιγμα. Ο Serafini δεν έχει απαντήσει ποτέ σε ερωτήσεις για τo νόημα του βιβλίου, και γιατί να το κάνει άλλωστε ? Ας αφήσουμε και κανένα μυστήριο άλυτο, δε χρειάζεται να τα καταλάβουμε όλα. Όταν καταλαβαίνεις κάτι, παύει να έχει και ενδιαφέρον. Τί θα γίνει δηλαδή αν μάθουμε τί κρύβει η σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού ? Απλά θα χαθεί λίγη μαγεία ακόμα από τη ζωή μας.

... Κι αν δε χορτάσατε, πάρτε μία ακόμα δόση από την υπέροχη, σουρρεαλιστική τρέλα του Luigi Serafini.

Links

"Read" Codex Seraphinianus @ issuu

Codex Seraphinianus @ wikipedia
Codex Seraphinianus @ Abe Books
Codex Seraphinianus @ Archimedes' laboratory
Codex Seraphinianus @ The Believer
Codex Seraphinianus @ fantastic metropolis

Codex Seraphinianus alphabet
Codex Seraphinianus site