Der Struwwelpeter (1845)

Το διάσημο (μάλλον διαβόητο) εικονογραφημένο παιδικό βιβλίο του 1845

Το Der Struwwelpeter του γερμανού Heinrich Hoffmann (1809-1894) είναι ένα ηθικοπλαστικό παιδικό βιβλίο του 1845, περιέχοντας 10 σύντομες ιστορίες 1-3 σελίδων που δείχνουν με ένα μάλλον (σίγουρα) σκληρό τρόπο τί παθαίνουν τα μικρά παιδιά όταν  δεν είναι φρόνιμα. Και φυσικά δε μιλάμε για μια απλή ξυλιά στον πισινό. Σε μορφή σύντομων παραγράφων με ομοιοκαταληξία, περιγράφεται πολύ γλαφυρά πώς τα παιδάκια δαγκώνονται από σκύλους, πέφτουν σε ποτάμια, παρασύρονται από ανεμοθύελλες, βουτιούνται ολόκληρα στο μελάνι, καίγονται ζωντανά (!) και τους ακρωτηριάζουν τους αντίχειρες (!!!). Μάλιστα, ο δημιουργός στον πρόλογό του αναφέρει οτι τα παιδάκια που ήταν κακά, εκτός του οτι δε θα πάρουν δώρο τα Χριστούγεννα, δεν πρόκειται ποτέ να κοιτάξουν αυτό το βιβλίο. Μόνο σε εμένα μοιάζουν πιο πολύ σα βασανιστήρια BDSM παρά σα μέθοδος διαπαιδαγώγησης όλα αυτά ?

Το βιβλίο, ένα από τα πρώτα δείγματα του μέσου που πολύ αργότερα θα ονομαζόταν comics, παίρνει τον τίτλο του από τον ήρωα της πρώτης, μονοσέλιδης ιστορίας, τον απεριποίητο και μισητό από όλους Struwwelpeter (Shock-headed Peter). Μεταφράστηκε στα αγγλικά το 1848 και έγινε γνωστό σε όλη την Ευρώπη, αποτελώντας εδώ και πάνω από ενάμιση αιώνα κομμάτι της γερμανικής, και δη της ευρωπαϊκής pop κουλτούρας. Έχει γίνει ταινία, θεατρικό έργο, musical και σειρά comics, έχει παρωδηθεί αμέτρητες φορές, έχει εμπνεύσει μουσικές συνθέσεις, ποιήματα και ψυχιατρικές αναλύσεις, έχει γίνει γραμματόσημο, όνομα punk συγκροτήματος, ακόμη και τραγούδι των Rammstein ! Στη Φρανκφούρτη, τη γεννέτειρα του Hoffman, υπάρχει επίσης άγαλμα και μουσείο του Struwwelpeter.

Ο Hoffman δημιούργησε το διάσημο βιβλίο του ως δώρο Χριστουγέννων για τον 3-χρονο γιο του, όταν διαπίστωσε οτι δεν υπήρχαν αρκετά καλά εικονογραφημένα βιβλία για παιδιά. Βεβαίως, δε νομίζω να χάρηκε και πολύ το παιδάκι όταν θα είδε τί πρόκειται να πάθει αν δε φάει τη σούπα του ή αν πιπιλάει τον αντίχειρά του, αλλά αυτό είναι μία άλλη ιστορία. Ενδιαφέρον έχει οτι ο δημιουργός ήταν ψυχίατρος και διευθυντής ψυχιατρικής κλινικής, αλλά και πάλι δε θέλω να σκέφτομαι τί πάθαιναν οι τρόφιμοι όταν δεν ήταν φρόνιμοι. Επίσης, ο πατέρας του ήταν ιδιαίτερα αυστηρός και μάλιστα είχε παντρευτεί την αδελφή της γυναίκας του όταν εκείνη πέθανε και, χωρίς να προσπαθώ να βγάλω κάποιο συμπέρασμα εδώ, νομίζω οτι ο Freud θα έβρισκε αυτές τις λεπτομέρειες πολύ ενδιαφέρουσες.

Ασφαλώς, το DerStruwwelpeter δε μοιάζει σε τίποτα με τα σύγχρονα comics που έχουμε συνηθίσει, αλλά φυσικά μιλάμε για 170 χρόνια πίσω, μία εποχή που το μέσο αυτό της καλλιτεχνικής έκφρασης δε λογιζόταν καν ως ξεχωριστό είδος, και φυσικά δεν είχε πολλά από τα στοιχεία που σήμερα θεωρούμε δεδομένα (panels, διαλόγους, κλπ). Μπορείτε να δείτε ένα αφιέρωμα στο πρώτο σύγχρονο comic, το Histoire de Mr.Vieux Bois (1827) του ελβετού Rodolphe Töpffer, για να κατανοήσετε καλύτερα το στυλ των πρώιμων αυτών δειγμάτων της 9ης τέχνης.

Tο βιβλίο έχει μεταφραστεί, ανατυπωθεί και ανα-εικονογραφηθεί αμέτρητες φορές, με σημαντικότερη περίπτωση τη μετάφραση του μεγάλου άγγλου συγγραφέα Mark Twain (Slovenly Peter, 1891), η οποία θεωρείται η πιο πιστή απόδοση του γερμανικού κειμένου στα αγγλικά. Την εποχή πρίν τον 1ο παγκόσμιο πόλεμο, οι άγγλοι πολιτικοί σχολιαστές στράφηκαν στο Der Struwwelpeter ως υλικό για σάτιρα (προπαγάνδα) εναντίον των γερμανών, των επικείμενων αντιπάλων τους δηλαδή. Η παράδοση αυτή συνεχίστηκε και στο 2ο παγκόσμιο πόλεμο, με μερικά πολύ ενδιαφέροντα αποτελέσματα όπως το βιβλίο Struwwelhitler: a Nazi story book by Doktor Schrecklichkeit (Λονδίνο, 1941), το εξώφυλλο του οποίου βλέπετε παρακάτω. Υπάρχουν ακόμη και μελέτες που ερευνούν αν υπάρχει σύνδεση ανάμεσα στο Struwwelpeter και την άνοδο των Ναζί στην εξουσία, εννοώντας φυσικά την ψυχοσύνθεση του γερμανικού λαού της εποχής που αποτυπώνει το βιβλίο, και όχι το βιβλίο αυτό καθεαυτό.

Πάντως, όσο μακρινά και αντι-παιδαγωγικά μας φαίνονται τα μηνύματα που περνάει αυτό το (όχι και τόσο παιδικό) παιδικό βιβλίο, το σίγουρο είναι οτι έχει επηρρεάσει με πάρα πολλούς τρόπους τη λογοτεχνία και την τέχνη εδώ και πάνω από 170 χρόνια, και σίγουρα η επιρροή και η αμφιλεγόμενη κληρονομιά του θα συνεχίσουν να συζητούνται.

Ξεκινάει το 1ο Applied Arts Festival

1ο Φεστιβάλ Εφαρμοσμένων Τεχνών στη σχολή Ορνεράκη

.
Το Κέντρο Εφαρμοσμένων Τεχνών ΟΡΝΕΡΑΚΗΣ, σε συνεργασία με επαγγελματίες καλλιτέχνες από διαφορετικούς κλάδους, σας καλούν να γνωρίσετε το νέο φεστιβάλ που φιλοδοξεί να γίνει θεσμός στον ευρύτερο χώρο των Εφαρμοσμένων Τεχνών. Τρεις μέρες αφιερωμένες στο σκίτσο, το σχέδιο και τις πολλαπλές εφαρμογές τους, θα λάβουν χώρα στο ιστορικό νεοκλασικό κτίριο της οδού Θήρας, όπου στεγάζεται το Κέντρο, από τις 23 έως 25 Σεπτεμβρίου. ​

Στόχος του Φεστιβάλ Εφαρμοσμένων Τεχνών είναι να φωτίσει το επάγγελμα του σχεδιαστή – ένα από τα πιο ανερχόμενα και πολυδιάστατα επαγγέλματα σήμερα – και να φέρει σε επαφή τους τωρινούς επαγγελματίες του χώρου με τους μελλοντικούς, μέσα από ένα πρίσμα δραστηριοτήτων, με κεντρικό άξονα το σκίτσο. Μέσα στα πλαίσια αυτής της δράσης, θα παρουσιαστούν κορυφαίοι δημιουργοί του ευρύτερου χώρου (Σκίτσο, Κόμικς, Γελοιογραφία, Καρικατούρα, Animation, Εικονογράφηση, Γραφιστική, Γκράφιτι, Τατουάζ, Video games, Φωτογραφία, Κινηματογράφος, Concept Art, Βιομηχανικό Σχέδιο, Virtual Reality κ.ά.) οι οποίοι θα μιλήσουν για τη δουλεία τους και τις εμπειρίες τους και θα πραγματοποιήσουν ανοιχτά Workshops και Masterclasses, παρουσιάσεις και εκθέσεις. Το Φεστιβάλ Εφαρμοσμένων Τεχνών αποτελεί το χώρο όπου οι σημερινοί και οι αυριανοί δημιουργοί θα ενώσουν το παρόν και το μέλλον του σχεδίου, του σκίτσου και της εικόνας. Καλούμε, λοιπόν, όλους και όλες εσάς, να τους γνωρίσετε από κοντά και να δουλέψετε μαζί τους! ​ ​

ΕΙΣΟΔΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗ

Το Φθινόπωρο του 2016, το Κέντρο Εφαρμοσμένων Τεχνών Ορνεράκης σε συνεργασία με τις εκδόσεις Jemma, προκήρυξε διαγωνισμό κόμικς με θέμα “ΉΡΩΕΣ – Υπέρ, Αντί, Φανταστικοί ή Καθημερινοί”. Η συλλογή που βλέπετε, περιλαμβάνει τα έργα των τριών νικητών του διαγωνισμού: της Παναγιωτοπούλου Ντορίνας (Aniro), του Μπαγγέα Θάνου και του Τσελεπατιώτη Κώστα. Πρώτες δουλειές τριών δημιουργών που σίγουρα θα απασχολήσουν την ελληνική κόμικς σκηνή στο προσεχές μέλλον!

 Η συλλογή “Ήρωες!” θα κάνει την πρώτη της εμφάνιση στο 1ο Φεστιβάλ Εφαρμοσμένων Τεχνών, στο ιστορικό νεοκλασικό κτίριο της οδού Θήρας, όπου στεγάζεται το Κέντρο Εφαρμοσμένων Τεχνών ΟΡΝΕΡΑΚΗΣ, από τις 23 έως τις 25 Σεπτεμβρίου.

 Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το φεστιβάλ, επισκεφθείτε την επίσημη σελίδα της διοργάνωσης: appliedartsfestival.com

The Collector

Ο Συλλέκτης του Sergio Toppi επιτέλους συλλέχθηκε (μετά από 30 χρόνια)

Ο Sergio Toppi (1932-2012) ήταν, όπως λέει και η κλισέ φράση, ο καλύτερος ευρωπαίος δημιουργός που δεν έχετε ακούσει ποτέ. Τραγικά υποτιμημένος στη διάρκεια της ζωής του, ο μεγάλος ιταλός μαέστρος άρχισε να αναγνωρίζεται μόλις τα τελευταία χρόνια, μετά δηλαδή το θάνατό του, μέσα από μία πολύ όμορφη σειρά αγγλικών εκδόσεων της εταιρείας Archaia.

Κάνοντας την αρχή το 2012, η Archaia εξέδωσε ίσως την κορυφαία δουλειά του ιταλού καλλιτέχνη, την πανέμορφη απόδοση των αραβικών μύθων των 1001 Νυχτών Sharaz-De. Και 2 χρόνια αργότερα, το 2014, η εταιρεία επανήλθε με την πολυτελή έκδοση του The Collector, μία συλλογή 5 μεσαίου μήκους ιστοριών με πρωταγωνιστή τον ομώνυμο ήρωα, το μοναδικό χαρακτήρα που επανερχόταν τακτικά στο έργο του δημιουργού του. Η έκδοση ήρθε ακριβώς 30 χρόνια μετά την πρώτη δημοσίευση των περιπετειών του Συλλέκτη στα ιταλικά περιοδικά.

Ο Toppi ξεκίνησε την καριέρα του στο χώρο των comics στις αρχές της δεκαετίας του 70, και έγινε (σχετικά) γνωστός χάρη στην ε-ξαι-ρε-τι-κή εικονογραφική του ικανότητα. Με προτίμηση στα ιστορικά θέματα και "συγγένειες" στο στυλ με τους σύγχρονούς του, μεγάλους δημιουργούς Hugo Pratt και Alberto Breccia, ο Toppi παρέδωσε πολλές υπέροχες δουλειές σε διάφορα ιταλικά περιοδικά, όπως τα Corriere dei Ragazzi, Il Giornalino, Linus, Alter Alter, Corto Maltese, Sgt.Kirk και άλλα. Οι σημαντικότερε δουλειές της καριέρας του θεωρούνται, το προαναφερόμενο Sharaz-De και φυσικά το The Collector που θα μας απασχολήσει εδώ.

Ο Συλλέκτης είναι ένας χαρακτήρας του οποίου ποτέ δε μαθαίνουμε το όνομα (και ούτε χρειάζεται), και περιπλανιέται στις 4 γωνιές του κόσμου αναζητώντας σπάνια αντικείμενα που "στοιχειώνονται" από κάποια μαγευτική, μυστικιστική ιστορία. Αριστοκράτης και πλούσιος, ο Συλλέκτης νιώθει το ίδιο άνετα στα σαλόνια του Παρισιού όσο και στις ζούγκλες της Ινδονησίας, μην αφήνοντας τίποτα να σταθεί εμπόδιο στο ιδιότυπο κυνήγι θησαυρού του. Ο Sergio Toppi έχει μελετήσει εις βάθος τις τοπικές παραδόσεις, δοξασίες και ενδυμασίες των εξωτικών τόπων που επισκέπτεται ο ήρωάς του, προσφέροντάς μας ένα περιπετειώδες ταξίδι στην εποχή της αποικιοκρατίας και των ριψοκίνδυνων τυχοδιωκτών.

Όπως αναφέραμε και παραπάνω, ο ογκώδης τόμος The Collector συλλέγει όλες τις 5 ιστορίες που δημιούργησε ο Toppi με τον αριστοκράτη χαρακτήρα. Αυτές οι υπέροχες ιστορίες που στέλνουν τον ήρωά μας σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης είναι οι The red rock peace pipe, The Abyssinian Obelisk, The Mongol jewel, The scepter of Muiredach και The necklace of Padmasambhava.

Στην πρώτη ιστορία, The red rock peace pipe, ο Συλλέκτης βρίσκεται στις Ηνωμένες Πολιτείες στα τέλη του 19ου αιώνα, την εποχή των πολέμων μεταξύ των ινδιάνικων φυλών και του νεαρού ακόμη τότε κράτους. Ο ήρωάς μας αναζητεί μία από τις αυθεντικές ινδιάνικες πίπες της ειρήνης, τις οποίες χρησιμοποιούσαν οι μεγάλοι ερυθρόδερμοι αρχηγοί για να δούν οράματα για το μέλλον και να επικοινωνήσουν με τους προγόνους τους. Μετά από πολλές περιπέτειες με απατεώνες και ψεύτικες πληροφορίες, η τύχη θα του χαμογελάσει όταν θα συναντήσει τυχαία τον ίδιο το θρυλικό αρχηγό Crazy Horse, την παραμονή της μάχης του Little Big Horn (1876).

Στη δεύτερη, The Abyssinian Obelisk, ο Συλλέκτης ταξιδεύει στην Αιθιοπία, στην αφιλόξενη έρημο Denkali, αναζητώντας ένα μαύρο οβελίσκο του οποίου η προέλευση χάνεται στα βάθη της ιστορίας. Ο θρύλος λέει οτι όποιος τον ακουμπήσει θα γίνει βασιλιάς όλης της χώρας, όμως οι νομαδικές φυλές φοβούνται τόσο τον πανύψηλο ογκόλιθο, όσο και τον απόκοσμο φύλακά του. Ο Συλλέκτης θα μπλεχτεί στις μάχες των νομάδων με τον ιταλικό αποικιοκρατικό στρατό, και μόνο μετά από αρκετούς μήνες θα πλησιάσει την κρυμμένη κοιλάδα του οβελίσκου.

Στην τρίτη ιστορία, The Mongol jewel, ο μυστακοφόρος ήρωάς μας αναζητά ένα μυθικό κόσμημα,  δημιουργημένο από τα δάκρυα που έχυσε ο πολέμαρχος Timur Leng (Ταμερλάνος) το 1402 στη μάχη της Άγκυρας, για το χαμό του αγαπημένου του αλόγου. Η περιπέτεια θα ξεκινήσει στα Καρπάθια όρη, για να μεταφερθεί στην Ινδονησία και τέλος στα βουνά του Αφγανιστάν, με το Συλλέκτη να συναντά μία όμορφη, άξια αλλά και αδίστακτη αντίπαλο στο πρόσωπο της βαρώνης Francisca Elodia Von Branzetti.

Στην τέταρτη, The scepter of Muiredach, ο Συλλέκτης βρίσκεται σε ένα νησί ανοιχτά των ακτών της Ιρλανδίας το 1865, αναζητώντας το σκήπτρο του Κέλτη βασιλιά Niall Glundub. Το σκήπτρο, που στα κατάλληλα χέρια έχει την ιδιότητα να ανυψώνει τεράστια βάρη στον αέρα, φυλασσόταν για αμέτρητες γενεές από την οικογένεια των Muiredach. Όμως, ο δολοπλόκος Eoin της αντίπαλης φατρίας των Dunchada θα κλέψει το σκήπτρο και θα εξαφανιστεί. Μετά από 2 χρόνια, ο Συλλέκτης εντοπίζει τον κλέφτη στη Νέα Ζηλανδία, στον αγγλικό αποικιοκρατικό στρατό που πολεμάει με τους ιθαγενείς Μαορί. Ο Συλλέκτης θα εμπλακεί στις μάχες (εννοείται) με το πλευρό των Μαορί (ξανα-εννοείται), ερχόμενος έτσι πρόσωπο με πρόσωπο με τον αντίπαλό του.

Στην πέμπτη και τελευταία ιστορία, The necklace of Padmasambhava, ο Συλλέκτης ταξιδεύει στο Θιβέτ για να διεκδικήσει ένα περιδέραιο που φτιάχτηκε από τα υπολείμματα του πανίσχυρου κόκκινου λάμα Padmasambhava. Οι μοναχοί του τάγματος που το φυλάσσουν έχουν μυστικιστικές δυνάμεις, όμως πιο άμεσο κίνδυνο για τον ήρωά μας αποτελεί ένας κινέζος πολέμαρχος που έχει εισβάλλει στην περιοχή. Και μάλιστα, έχει συμμαχήσει με μία παλιά γνώριμη του Συλλέκτη - την αδίστακτη βαρώνη Francisca Elodia Von Branzetti - την οποία είχε αφήσει ταπεινωμένη στην προηγούμενη συνάντησή τους.

Πρόκειται πραγματικά για μία υπέροχη δουλειά, με την εξαιρετική όπως πάντα εικονογράφηση του Toppi να κλέβει με ευκολία την παράσταση, με το σενάριο όμως να στέκεται αξιοπρεπώς στο ύψος του, βρίθοντας συγκίνησης, περιπέτειας αλλά και κοινωνικο-πολιτικών νοημάτων. Ο ήρωάς μας είναι μεν εγωιστής και κλέφτης, θέλοντας να αποκτήσει τα πολύτιμα αντικείμενα των άλλων για τη συλλογή του, παίρνει όμως πάντα το μέρος των ιθαγενών φυλών εναντίον των αποικιοκρατών λευκών που εισβάλλουν στις παρθένες περιοχές τους. Είναι ένας πολύπλοκος και ενδιαφέρων ήρωας που περιδιαβαίνει μία συναρπαστική εποχή, με την απαράμιλλη εικονογραφική τέχνη του μεγάλου Sergio Toppi να δίνει πνοή στις εξωτικές περιπέτειές του.